Krótkie wędzidełko języka, którego budowa anatomiczna ogranicza normalne ruchy języka to ankyloglossia. (Sioda). Ta wada to najczęściej występująca wrodzona anomalia języka charakteryzująca się krótkim wędzidełkiem językowym lub jego wadliwym przyczepem, co skutkuje całkowitym lub częściowym przytwierdzeniem języka do dna jamy ustnej. W jej następstwie może się zmienić pozycja spoczynkowa języka oraz jego ruchomość, co nie pozostaje bez wpływu na rozwój zgryzu, czynności ssania, połykania, oblizywania ust, formowania kęsa oraz rozwój mowy.
Język jest narządem dynamicznym o zmiennym kształcie i stałej objętości ok. 10 cm3 u donoszonego noworodka. Wędzidełko to fałd tkankowy pomiędzy dolną powierzchnią języka a dnem jamy ustnej w środkowej płaszczyźnie ciała. Częstotliwość występowania krótkiego wędzidełka określana w piśmiennictwie światowym od 3-4% do 10,7%. Natomiast wywiad rodzinny potwierdzający występowanie krótkiego wędzidełka notuje się w 21–41% przypadków. Ankyloglosja najczęściej występuje jako izolowana wada. Dziedziczenie ankyloglosji może być sprzężone z chromosomem X.
Wpływ na wady zgryzu:
- Skłonność do wad zgryzu III klasy, zgryzu krzyżowego na tle zwężenia górnego łuku zębowego lub poszerzenia dolnego łuku zębowego.
Wpływ na czynność jamy ustnej:
- Utrudnione/ niemożliwe ssanie (podczas karmienia piersią).
- Nietypowe połykanie
- Trudności w formowaniu kęsa pokarmowego.
- Większe ryzyko zadławienia się z powodu ograniczonych ruchów bocznych i dotylnych języka.
Inne czynności
- Mogące wydawać się mniej ważne- do których potrzebna jest pełna sprawność języka (czyszczenie jamy ustnej językiem, lizanie lodów, gra na instrumentach dętych i pewne zachowania seksualne).
- Zazwyczaj współistnieje z wyższą i doprzednią pozycją kości gnykowej a to może prowadzić do zaburzenia postawy ciała – odcinka szyjnego lub odcinka lędźwiowego, lub prowadzić do nachylenia doprzedniego głowy z wyprostowaniem odcinka szyjnego.
Zaburzenia mowy:
- Nieprawidłowa wymowa: omijanie lub zniekształcanie głosek: k,g, f,w, r, t, d, l, s,z, c, dz, ś, ć, ź, dź, sz, cz, dż, ż.
- Dyslalia ankyloglostyczna.
- Przy osłabionym / wzmożonym napięciu – dysmorfii twarzy lub osłabionej sile mięśni może mieć związek z opóźnieniem mowy ( przypisek własny).
- Seplenienie boczne i przednie.
- Nietypowe ułożenie warg, języka oraz żuchwy podczas mówienia. Powodem tego jest wytworzenie kompensacyjnych ruchów w trakcie mowy.( Ostapiuk).
Objawy u noworodka i niemowlaka:
Trudności ze ssaniem piersi
Mało efektywne ssanie piersi
Bolesność , przygryzanie piersi w trakcie ssania
Brak sprawności ruchowej języka
Spadek przyrostu masy ciała
Zalecane postępowanie w przypadku noworodka
Wywiad z rodzicami
Badanie sutków matki
Badanie przedmiotowe dziecka
Leczenie
- Ćwiczenia mięśni języka oraz stawu skroniowo-żuchwowego.
- Frenotomia-podcięcie wędzidełka skróconego w stopniu ciężkim.
- Frenoktomia – korekta w stopniu całkowitym
- Frenuloplastyka- plastyka w stopniu całkowitym
Zabieg frenotomii
Ocena do zabiegu oraz przygotowanie powinna być wykonywana przez neurologopedę. Jeżeli zostanie ustalone, że dziecko może mieć przeprowadzony zabieg, powinno to zostać omówione z lekarzem. Zbieg może wykonać: neonatolog, pediatra, stomatolog oraz laryngolog.U noworodków do 3 miesiąca życia może być wykonywana bez znieczulenia lub w znieczuleniu powierzchniowym. Wczesne wykonanie zabiegu daje szansę na znaczne lub nawet całkowite pozbycie się skutków wady. Celowe może się okazać rozłożenia podcięcia na dwa etapy. Częściowe podcięcie i uwolnienie pewnej masy języka, też może doprowadzić do poprawy karmienia. Najczęściej wskazane będzie dalsze ćwiczenie mięśni języka (ruchów przednio – dotylnych oraz bocznych) zaleconych i zademonstrowanych przez neurologopedę.
Artykuł przygotowany na podstawie:
Przegląd piśmiennictwa polskiego i światowego oraz w oparciu o własne badania i doświadczenie.
Beata Zachtej
neurologopeda, surdologopeda
Terapeuta OPT TalkTools
