Często uważa się karmienie piersią, jako coś, co dzieje się naturalnie, praktycznie bez problemu. W filmach uśmiechnięte mamy przystawiają noworodki i po prostu karmią. W życiu niestety, nie zawsze jest to takie proste.
Idealnym rozwiązaneim jest sytuacja, w ktorej mamy mają możliwosć zapoznania się z wiedzą na ten temat już w czasie ciąży, a przynajmniej zdają sobie sprawę, że czasem – oczywiście nie zawsze, mogą pojawić się problemy z karmieniem. Dzięki temu, będzie im potem znacznie łatwiej.
Wsparcie otoczenia
Należy zacząć od poszukania sobie „grupy wsparcia” wśród najbliższych. Przede wszystkim, wiedzę na ten temat zdobywajmy z partnerem. Niech on również zdaje sobie sprawę, jak to może wyglądać. Nie będzie przy pierwszym płaczu noworodka biegł po butelkę. Po drugie, dobrze jest wspomnieć babciom czy koleżankom, że chcemy karmić piersią – z pewnością będziemy mogły liczyć na ich pomoc. Wskazówki osób, które same karmiły naturalnie, są nieocenione. Pamiętajmy jednak, że zawsze znajdzie się spore grono bliskich i znajomych, którzy będą chcieli nam doradzać. Niestety, często podają przy tym sprzeczne informacje, a zmęczona, niepewna siebie mama może zupełnie się zagubić w tym gąszczu dobrych rad.
Niepokój i pytania
Czy pokarm w ogóle będzie? Czy będzie go wystarczająca ilość? Takie pytania bardzo często dręczą młode mamy. Nie warto jednak martwić się na zapas, bowiem problemy, związane bezpośrednio z niedoborem pokarmu, spotykają naprawdę znikomą ilość kobiet. U pozostałych mam, takie trudności mogą wynikać z przeżywanego stresu, opóźnionego pierwszego karmienia lub oddzielenia matki od dziecka. Przyczyną jest także zbyt rzadkie przystawianie do piersi. Zdarza się tak przede w przypadku spokojnych, niedomagających się piersi dzieci i spotykane jest np. przy początkach nasilającej się żółtaczki fizjologicznej lub u wcześniaków. Wszystkie te sytuacje można bardzo szybko naprawić. Często także mamy oczekują, że zaraz po porodzie dziecko złapie pierś i będzie ssało. Bywa, że na początku dzidziuś chce ją tylko polizać i po prostu przytulić się do mamy. Czasem trzeba cierpliwie poczekać, aż Maluszek zacznie otwierać buzię i szukać brodawki.
Matczyna pierś
Troszkę więcej cierpliwości będą potrzebowały mamy z płaskimi lub wciągniętymi brodawkami. Nie oznacza to wcale, że mają „gorsze” piersi. Niestety wiele mam błędnie tak uważa. Noworodki nie mają konkretnego wzorca i świetnie sobie poradzą z każdą piersią, tylko czasem trzeba im troszkę pomóc. Dobrze jest przed karmieniem wyciągnąć brodawkę za pomocą strzykawki z odciętym końcem lub odciągaczem. Takie ćwiczenia warto już rozpocząć pod koniec ciąży. Ponadto, niektóre firmy oferują nakładki na brodawki, które pomagają je wyciągać. Takie nakładki są na tyle wygodne, że bez problemu nadają się do noszenia pod ubraniem. Pamiętajmy, że rozmiar piersi również nie ma znaczenia przy samym karmieniu. Może ewentualnie wpływać na pozycję przy przystawianiu dziecka.
Pierwsze wskazówki
Na początku zwracamy baczną uwagę na częstość przystawiania, ponieważ laktacja dopiero się reguluje, a przy tym maluszek przechodzi przejściowe fizjologiczne stany (żółtaczka, spadek wagi, podwyższona temperatura). Wymaga to regularnego przystawiania, również w nocy. Musimy także kontrolować, czy dzidziuś nie przesypia karmienia. Maluch może sobie zrobić jedną dłuższą przerwę, (tzw. nocną, – choć niekoniecznie w nocy), która trwać może 4 godz. Jednak zawsze staramy karmić dziecko co 2, a najdalej 3 godziny i oczywiście na każde żądanie. Na początku dziecko może domagać się częstego przebywania przy piersi. Jest to normalne zachowanie, lecz należy wówczas zwrócić uwagę, czy Maluch wypija tylko mleczko I fazy, (wypływa na początku karmienia – jest bardziej wodniste, ma więcej laktozy), czy również II fazy (ma więcej tłuszczu i białka, którymi dziecko się najada). Jeżeli dziecko zbyt szybko przysypia przy piersi trzeba je lekko rozbudzić – dotykać w policzek, nosek.
Najczęstsze problemy
Nawał pokarmu to stan fizjologiczny, pojawiający się około 2 – 6 doby po porodzie. W tym okresie wzrasta ilość pokarmu w piersiach. Staramy się wtedy karmić z dużą częstotliwością, aby piersi opróżniał noworodek. Jeżeli jednak pierś jest pełna, a dziecko nie chce już jeść, wówczas odciągamy pokarm aż do odczucia ulgi. Warto po karmieniu zastosować zimny okład na piersi (popularne są liście kapusty z lodówki, wcześniej lekko potłuczone tłuczkiem). Można także odciągnąć niewielką ilość mleka tuż przed karmieniem, co pozwoli zmiękczyć brodawkę i ułatwi dziecku ją złapać.
Obrzęk i zastój w piersi to już stan poważniejszy, często wynikający ze złej techniki karmienia. Warto wtedy udać się po fachową poradę, aby w porę wprowadzić zmiany i zapobiec zapaleniu piersi. Dobrze jest zmieniać pozycje do karmienia i zwracać uwagę, by dzidziuś łapał brodawkę wraz z otoczką. Przy zastoju wskazane są: ciepły okład przed karmieniem, wcześniejsze odciągnięcie pokarmu i przede wszystkim relaks matki. Pamiętajmy, że nie wolno masować piersi (szczególnie intensywnie), bowiem może to tylko pogorszyć sytuacje i jest przy tym bardzo bolesne dla kobiety. Zawsze rozpoczynamy karmienie od bardziej bolesnej piersi, by była na bieżąco opróżniana.
W sytuacji, gdy dochodzi do zapalenia, koniecznie udajemy się po fachową poradę do specjalisty. Nie stosujemy ciepłych okładów ani masaży. Niestety, musimy sięgnąć po leki przeciwgorączkowe i przeciwzapalne. Jeśli po 24 godzinach gorączka nie obniża się, należy zgłosić się do lekarza. Konieczna może okazać się antybiotykoterapia by zapobiec ropniowi piersi. Nie przerywamy karmienia!
Pozorny niedobór pokarmu bywa szczególnym zmartwieniem dla mam, gdyż dziecko płacze przy piersi. Warto pamiętać, że przyczyna reakcji dziecka może mieć zupełnie inne źródło, niż nam się wydaje. Co może być jego powodem?
• zbyt silny odruch oxytocynowy (mleko intensywnie wypływa z piersi),
• zatkanie noska
• napięcie matki
• ząbkowanie
• ból ucha
Dobrze jest rozpoznać przyczyny problemów i ewentualnie coś zmienić, zanim zaczniemy dokarmianie, bo może to być początek końca karmienia piersią. Nie czekamy też do późnych objawów głodu, bowiem dziecko jest już zdenerwowane i płacze. Może mieć wówczas problem ze złapaniem piersi. Pamiętajmy, że wczesne objawy głodu to zwiększona aktywność – odruch szukania, otwieranie buzi, wysuwanie języka.
Poranione brodawki to bardzo częste zmartwienie kobiet. Mamy powinny zwracać na to szczególną uwagę i zapobiegać temu problemowi, gdyż jest on dosyć bolesny. Przez pierwszych kilka dni należy smarować brodawki mlekiem po każdym karmieniu, ubierać bawełniane biustonosze (umożliwiające wietrzenie piersi), obserwować czy dziecko łapie brodawkę z otoczką, a w razie problemów prosić o pomoc położną. Pamiętajmy, aby pozycję do karmienia przybierać wygodną, zarówno dla siebie, jak i dla dzidziusia. Ponadto, starajmy się rozluźniać się przy karmieniu.
Po pokonaniu pierwszych małych problemów zazwyczaj laktacja przebiega już bezproblemowo. Dajemy Maluchowi to, co najlepsze, na każde zawołanie i w każdych warunkach.
Kryzys laktacyjny
W późniejszym czasie mogą się pojawić kryzysy laktacyjne. Zazwyczaj występują one w 3 i 6 tygodniu oraz 3, 6 i 9 miesiącu. Trudności te związane są ze zmianami hormonalnymi u matki i skokami rozwojowymi u dzieci, które mają wtedy większe zapotrzebowanie na pokarm. W takiej sytuacji wystarczy częściej przystawiać dziecko do piersi, karmić z obu piersi, nie stresować się sytuacją, ewentualnie po karmieniu trochę odciągać odciągaczem i problem szybko minie.
Gdy mama ma jakieś wątpliwości, coś ją niepokoi dobrze jest skorzystać z pomocy doświadczonej położnej. Zawsze lepiej jest spróbować naprawić sytuację niż pochopnie rezygnować z karmienia. 
Autorem artykułu jest Magdalena Całka, położna w Rodzinnym Instytucie Pisklaczek w Katowicach
Bibliografia:
Nehring – Gugulska M.: Warto karmić piersią. Optima, Warszawa 2005,
Żukowska – Rubik M.: Karmienie piersią – technika, zasady i najczęstsze błędy. Standardy Medyczne. Pediatria, lipiec – sierpień 2010, str.655 – 663
