Twoje ciało zmieniało się przez 9 miesięcy, abyś mogła dokonać cudu, jakim jest stworzenie nowego życia. Następnie dzielnie poradziłaś sobie w trakcie porodu, niezależnie od tego jaką drogą on się zakończył. Rozpoczęłaś połóg, czyli ten ważny moment, kiedy powinnaś potraktować siebie ze szczególną troską, podarować sobie odpoczynek i regenerację.
Mam dla Ciebie – jako fizjoterapeutka uroginekologiczna – mnóstwo rad dotyczących tego, jak efektywnie przejść przez okres poporodowy. A o jakie efekty mi chodzi? O sprawne i zdrowo funkcjonujące ciało już teraz a zwłaszcza w przyszłości (Twoja najlepsza inwestycja na jesień życia J).
Idealnie byłoby, gdybyś mogła odbyć choć jedną konsultację będąc jeszcze w ciąży. Wówczas wdrażałabyś moje wskazówki od razu z dniem porodu. Jeśli ten czas już minął, to warto abyś przyszła na konsultację ok 6 tygodni po porodzie siłami natury a ok 4 tygodnie po porodzie przez cesarskie cięcie (chyba że pojawiłyby się niepokojące objawy, wtedy przyjdź wcześniej). Tak naprawdę nigdy nie jest za późno na konsultację, ponieważ już zawsze będziesz kobietą po porodzie.
Jak wygląda taka wizyta? Zbiorę informacje o przebiegu ciąży, porodu, połogu. Sprawdzę stabilność połączeń miednicy (spojenie łonowe, stawy krzyżowo – biodrowe). Ocenię pracę mięśni brzucha (test na rozejście mięśnia prostego brzucha, test kaszlowy) oraz mięśni dna miednicy (badanie przez pochwę). Przyjrzę się też temu, w jaki sposób oddychasz (jakim torem). Pod lupę weźmiemy też Twoją postawę ciała. Jeśli rodziłaś przez cesarskie cięcie, nauczę Cię mobilizowania blizny.
A co możesz robić, zanim trafisz do mnie na wizytę?
- Jeśli urodziłaś siłami natury, to na początku poświęć najwięcej uwagi kroczu (prawdopodobnie jest ono pęknięte lub nacięte) i mięśniom dna miednicy (czyli tym, które zostały mocno rozciągnięte w trakcie porodu). Unikaj rozkroków, wykroków, kucania z szeroko ustawionymi kolanami. Nie siadaj na poduszce z dziurą – w tę pustą przestrzeń będą się przemieszczać trzewia i zatrzymywać płyny, a to nie pomoże gojeniu ran i regeneracji mięśni. W ogóle staraj się unikać stania i siedzenia (nawet na pośladku strony przeciwnej do rany krocza). Dzięki temu zmniejszysz ilość czasu, kiedy grawitacja spycha trzewia w stronę osłabionych tkanek. To samo dotyczy zaokrąglania dolnych pleców i garbienia się (nie zwiększaj niepotrzebnie ciśnienia w jamie brzusznej). Od 3. doby po porodzie zacznij leżeć na brzuchu – możesz podłożyć sobie poduszkę pod piersiami dla większej wygody. Leżąc codziennie do 30 min, wspomożesz zwijanie macicy, pobudzisz perystaltykę jelit i „obudzisz” do pracy mięśnie brzucha.
- Jeśli urodziłaś przez cesarskie cięcie, podtrzymuj od dołu ranę w momencie wstawania czy kładzenia się. Rób to zawsze przez leżenie na boku podpierając się drugą ręką. Kiedy czujesz potrzebę kaszlnięcia czy kichnięcia, przytrzymaj ranę ręką, nie zginaj tułowia, a głowę skieruj w bok. Od 5. doby po porodzie wypróbuj leżenie w staniu (później możesz zamienić na leżenie na brzuchu). Oprócz korzyści, które opisałam powyżej, w ten sposób zaczynasz już pracę z blizną pooperacyjną.
- Niezależnie od sposobu rozwiązania ciąży robiąc wdech spróbuj pokierować powietrze w stronę dolnych bocznych i dolnych tylnych żeber. Niech twoja klatka piersiowa poszerzy się w tym miejscu – przepona oddechowa bardzo Ci za to podziękuje, bo tak długo była uciskana przez trzewia w trakcie ciąży. Przy wydechu wymawiaj „szszszsz….” i próbuj napinać mięśnie dna miednicy (nie więcej niż 50 % siły). Nie czujesz pracy tych mięśni? Oddychaj dalej, próbuj kilka razy dziennie, po pewnym czasie powinno być lepiej.
- Jeszcze w szpitalu możesz zginać / prostować / krążyć stopami, rękoma, podciągać / opuszczać barki. Rób te ruchy powoli, wtedy pobudzisz krążenie i uzyskasz efekt przeciwzakrzepowy.
Poród w krótkim czasie zmniejsza ciśnienie w jamie brzusznej. Dodatkowo wraz z końcem ciąży nie mija od razu działanie hormonów wydzielanych w czasie jej trwania – tych które miały rozluźnić połączenia stawowe i ułatwić maluszkowi przejście przez kanał rodny (relaksyna, elastyny). Dlatego też możesz mieć kłopoty z podejmowaniem wyzwań stojących przed Tobą młodą mamą, objawiających się dolegliwościami bólowymi np. spojenia łonowego, stawów krzyżowo – biodrowych, kręgosłupa, barków czy nadgarstka. Pierwszą linią obrony będzie wykonywanie czynności dnia codziennego (noszenie dziecka, karmienie, przewijanie, kąpanie, wizyty w toalecie, dźwiganie itd.) z zachowaniem odpowiedniego ustawienia miednicy względem klatki piersiowej, z wykorzystaniem wydechu i aktywacji mięśni dna miednicy. Delikatne i odpowiednio dobrane ćwiczenia rehabilitacyjne też potrafią przynieść wiele dobrego. Zachowując prawidłową postawę ciała pomagasz mięśniom brzucha odpowiednio pracować, a to będzie miało wpływ na regenerację kresy białej, czyli na zmniejszanie rozejścia mięśnia prostego brzucha. Prawidłowa postawa ciała wpłynie również dobroczynnie na mięśnie dna miednicy, co ma niebagatelne znaczenie w przypadku nietrzymania moczu, gazów, kału czy obniżeniu ścian pochwy. Jeśli zauważasz u siebie któryś z wymienionych powyżej problemów, nie zwlekaj z wizytą. Odpowiednio wcześnie rozpoczęta fizjoterapia przynosi szybkie i bardziej zadowalające efekty.
Na koniec jeszcze parę słów o mobilizowaniu blizn po nacięciu krocza i cesarskim cięciu. Jako fizjoterapeutka nie oceniam jej wyglądu kosmetycznego (choć jedno nie wyklucza drugiego). Najbardziej interesuje mnie to, czy ciału udało się uzyskać jak najwięcej ruchomości i przesuwalności warstw tkanek po wygojeniu rany, tak oby zbędne naprężenia tkanki łącznej nie zaburzały pracy mięśni, stawów czy powięzi. Sztywna blizna po nacięciu krocza może np. powodować bolesne współżycie lub bóle w podbrzuszu, a nieruchoma blizna po cesarskim cięciu potrafi dawać np. bóle kręgosłupa czy problemy ze stawami żuchwy. Dobra wiadomość jest taka, że możesz wspomóc proces gojenia wykonując mobilizację blizny, czyli taki „masaż”, którego chętnie Cię nauczę. Masz szansę uniknąć potencjalnych kłopotów i uzyskać bardziej estetyczną bliznę.
Autorka artykułu:
mgr Agnieszka Cedrowska
fizjoterapeutka uroginekologiczna, CRS Clinc
