Co powinna wiedzieć każda matka o żywieniu dziecka do 1 roku życia?
Zdrowe i zbilansowane żywienie niemowlęcia to ogromny kapitał, który będzie procentował naszemu dziecku przez całe życie. Dostarczanie niezbędnych składników odżywczych w tym okresie znacząco wpływa na rozwój fizyczny i psychiczny dziecka. Nie od dziś wiemy, że odpowiedni sposób odżywiania zmniejsza też ryzyko wystąpienia wielu chorób metabolicznych między innymi: otyłości, osteoporozy, cukrzycy typu 2, alergii, miażdżycy czy nawet nowotworów lub zapewnia łagodniejszy ich przebieg w życiu dorosłym.
Dlatego ważnym wydaje się znajomość i przestrzeganie aktualnych zaleceń żywieniowych dla niemowląt. W niniejszym artykule opiszę najnowsze zmiany w zasadach żywienia niemowląt, zaprezentowane podczas VIII Ogólnopolskiego Zjazdu Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci 22-24 maja 2014, opublikowane w piśmie „Standardy Medyczne. Pediatria”:
Jak długo należy karmić dziecko wyłącznie piersią?
Z pozoru karmienie dziecka jest bardzo proste – wystarczy podać mu mleko lub przystawić do piersi. Ale czasem pojawiają się wątpliwości, nie jesteśmy pewne czy dziecko poprawnie ssie pierś, a co za tym idzie czy przyjmuje odpowiednią ilość mleka. Należy podkreślić, że takie obawy są jak najbardziej naturalne i nie należy rezygnować przy nich z karmienia naturalnego.
Eksperci uważają, że karmienie wyłącznie piersią powinno trwać do 6. miesiąca życia niemowlęcia, ale dodają, że jeżeli pokarm kobiety nie wystarcza dziecku, należy zacząć rozszerzać dietę już od 4. miesiąca. Warto tu podkreślić, że mleko matki zaspokaja wszystkie potrzeby dziecka, w związku z tym w trakcie naturalnego karmienia nie powinno się podawać innych pokarmów czy płynów (herbatek, wody, soków). Natomiast jeśli karmimy dziecko mlekiem modyfikowanym, wprowadzanie dodatkowych produktów zaczynamy od 4. miesiąca.
Kiedy i dlaczego rozszerzamy dietę dziecka?
Uzupełnianie diety niemowlęcia o dodatkowe produkty należy rozpocząć po ukończeniu 17. tygodnia życia dziecka, ale nie później niż w 26. tygodniu – w tym czasie u większości niemowląt dojrzewa zdolność przyjmowania pokarmów stałych. Stopniowe wprowadzanie nowych pokarmów zaspokaja wzrastające zapotrzebowanie na składniki pokarmowe i energię oraz przygotowuje przewód pokarmowy do spożywania bardziej urozmaiconej żywności.
Jak często karmić dziecko?
Zgodnie z zasadami opublikowanymi przez Światową Organizację Zdrowia, dziecko karmione piersią między 6-8 miesiącem życia powinno już dostawać 2-3 posiłki uzupełniające, między 9-24 miesiącem życia 3-4 posiłki i 1-2 przekąski.
Nowe podejście, wypracowane przez specjalistów z Sekcji Żywienia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, zakłada że „Rodzic/opiekun decyduje kiedy i co zje dziecko, natomiast dziecko decyduje ile zje”. Wszyscy zdajemy sobie doskonale sprawę, że tak dorośli, jak i dzieci mamy różne apetyty, a człowiek (szczególnie mały) ma naturalną zdolność spożywania odpowiedniej dla niego ilości pokarmu. Oczywistą więc wydaje się, że nie należy zmuszać dziecka do jedzenia, ale niestety ta oczywistość często jest tylko głoszona przez matki, natomiast w praktyce dzieci są często przekarmiane, co może prowadzi do zaburzeń w ośrodkach głodu i sytości, a w konsekwencji do otyłości.
Co najpierw wprowadzić warzywa czy owoce?
Eksperci proponują, żeby najpierw wprowadzać do diety dziecka warzywa, a dopiero później owoce. Takie zalecenie powstało ze względu na smak warzyw, który jest przez małego człowieka trudniej akceptowalny. Należy przy tym podkreślić, aby warzywa i owoce wprowadzać stopniowo i na początku podawać je w małych ilościach i pojedynczo, wtedy łatwiej będzie nam ocenić czy dziecko toleruje nowy pokarm i nie ma po nim alergii.
Jakich akcesoriów należy używać do karmienia dziecka?
Zgodnie z zasadami i najczęstszą praktyką przez pierwsze 6 miesięcy życia dziecko karmione jest piersią lub butelką ze smoczkiem. Sytuacja zmienia się, gdy wprowadzamy pierwsze pokarmy uzupełniające, które zaleca się podawać twardą i płaską łyżeczką (np. metalową). Podobnie z napojami – jeżeli dziecko piło do 6. miesiąca życia z butelki ze smoczkiem, to po tym okresie zaczynamy naukę picia z otwartego kubka. Należy podkreślić, że po ukończenia przez dziecko 1 roku życia nie zaleca się już podawania dziecku do picia ani jedzenia butelki ze smoczkiem.
Czy należy unikać produktów potencjalnie alergizujących?
Nie ma żadnych podstaw do tego aby eliminować z diety dziecka produkty potencjalnie alergizujące (np. jaja, ryby, truskawki, produkty mleczne), chyba, że zaobserwujemy u dziecka objawy alergii.
W nowych schemacie żywienia niemowląt zaleca się wprowadzenie całego jajka do diety, a nie tylko (jak poprzednio) żółtka. Oczywiście małym dzieciom nie podajemy jajek w postaci surowej ze względu na ryzyko wystąpienia salmonelli.
Kolejnym zaleceniem w żywieniu dzieci jest podawanie raz, a potem dwa razy w tygodniu, ryb morskich bogatych w kwas DHA, co sprzyja rozwojowi tolerancji immunologicznej i zmniejsza ryzyko wystąpienia alergii.
Eksperci zalecają też znaczne ograniczenie spożywania mleka krowiego przez niemowlęta. U dzieci powyżej 12. miesiąca życia zasady zakładają ograniczenie spożycia tego mleka do 500 ml na dzień. Warto również pamiętać, że dieta niemowlęcia zakłada całkowite wykluczenie mleka koziego i owczego.
Czy można dodawać soli i cukru do potraw dla niemowlaka ?
Według najnowszych zaleceń należy unikać dosalania i dosładzania potraw i napojów. Podkreśla się, że najlepszym napojem jest woda mineralna nisko zmineralizowana (ogólna zawartość soli mineralnych poniżej 500mg/1l). Przyzwyczajenie dziecka do picia wody od 1. roku życia zmniejsza w okresie późniejszym spożycie soków owocowych, co może zapobiegać zachorowaniu na otyłość. Jeżeli jednak zdecydujemy się na wprowadzenie soków, pamiętajmy aby to były soki 100% przecierowe, bez dodatku cukru i pasteryzowane. Soki można wprowadzać od 7 miesiąca życia dziecka.
Zwykle matki bardzo starają się, żeby posiłki dziecka były jak najzdrowsze, toteż warto przypomnieć, że najwartościowsze będą te samodzielnie przygotowywane z warzyw i owoców pochodzących z ekologicznych upraw.
Na koniec dodam może tylko, że schemat żywienia niemowląt to zalecenia, które mają pomóc w prawidłowym żywieniu, a nie zasady do bezrefleksyjnego stosowania. Odżywianie naszego dziecka powinno być przede wszystkim dostosowane do stanu zdrowia i upodobań małego człowieka. Niezwykle istotna jest więc codzienna obserwacja dziecka i zdrowy rozsądek. Oczywiście w przypadku jakichkolwiek wątpliwości decyzje dotyczące rozszerzania diety naszego maleństwa warto skonsultować z lekarzem bądź dietetykiem.
_________________________________________________________________________________
Anna Malinowska – mgr dietetyki; diet coach
www.zdrowynawyk.pl
