Żywienie i suplementacja kobiet w ciąży.
Wpływ diety kobiety w ciąży na zdrowie dziecka jest przedmiotem wielu badań. Istnieje wiele doniesień na bezpośredni stan odżywienia matki a zdrowiem dziecka.
Wybory żywieniowe kobiet w ciąży warunkują późniejsze preferencje żywieniowe dziecka oraz rozpoczyna się tzw. programowanie metaboliczne / żywieniowe.
Programowanie żywieniowe to współzależności pomiędzy sposobem odżywiania się ciężarnych, a szeroko rozumianym zdrowiem dziecka w jego późniejszych latach życia. Już w pierwszym trymestrze ciąży dochodzi do intensywnego procesu różnicowania komórek płodu. Zarówno niedobór, jak i nadmiar danych składników odżywczych może negatywnie oddziaływać na ustrój dziecka oraz warunkować możliwość rozwoju chorób metabolicznych.
Prawidłowy stan odżywienia w połączeniu z aktywnością fizyczną oraz brakiem nałogów pozytywnie oddziałuje na płodność oraz na prawidłowy przebieg ciąży.
Natomiast zarówno niedożywienie jak i otyłość u matki wywierają negatywny wpływ na późniejsze zdrowie dzieci.
Niedożywienie matki w okresie ciąży
Niedożywienie matki w okresie ciąży przyczynia się do niedożywienia płodu, które przez adaptacyjne zmiany stężenia hormonów może skutkować małą masą urodzeniową dziecka (<2500g). Istnieje prawdopodobieństwo, że dziecko prenatalnie doświadczone głodem będzie wykazywało w przyszłości tendencję do przejadania się i błędów dietetycznych, co może prowadzić do chorób dietozależnych.
Nadmierna masa ciała kobiety w ciąży
Nadmierna masa ciała kobiety w ciąży wiąże się z ryzykiem cukrzycy ciężarnych, nadciśnieniem, zakażeniem dróg moczowych, przedwczesnym porodem. Może także zwiększać ryzyko otyłości i zespołu metabolicznego u potomstwa.
Masa ciała kobiety ciężarnej wzrasta wraz z rozwojem dziecka.
Na przyrost masy ciała wpływają fizjologiczne i metaboliczne zmiany zachodzące w organizmie matki, m.in. powiększające się łożysko, wzrost masy płodu, objętości krwi czy płynu owodniowego.
Przyrost kilogramów w ciąży w dużej mierze zależy od masy ciała kobiety przed zapłodnieniem. Prawidłowa masa ciała przyszłej mamy ma istotny wpływ na właściwy przebieg ciąży oraz na urodzenie dziecka o optymalnej masie urodzeniowej.
Prawidłowy przyrost masy ciała to ok 12 kg przy prawidłowym wskaźniku BMI.
Przeczytaj, także : Jakich kosmetyków używać w ciąży
Suplementacja kobiet w ciąży.
Zapotrzebowanie energetyczne w I trymestrze pozostaje bez zmian.
Natomiast zapotrzebowanie na składniki odżywcze już się zwiększa. W II trymestrze ciąży zapotrzebowanie energetyczne zwiększa się o 340 kcal /d, a w III trymestrz ciąży zwiększa się o 450 kcal/d.
Białko
Zalecany udział białka to 20 – 25%. Jego źródłem powinno być:
– chude mięso,
– ryby, np. śledź, łosoś, makrela atlantycka,
– krewetki,
– jaja,
– nabiał ze względu na dużą ilość wapnia i witamin z gr. B – kefir, maślanka, jogurty naturalne, twarogi, serki wiejskie.
Węglowodany
Warto wybierać produkty o niskim indeksie glikemicznym oraz pamiętam o błonniku pokarmowym.
Produkty o wysokim IG, w tym ryż, biały chleb, powodują gwałtowny wzrost poziomu glukozy we krwi, który gwałtownie spada, podczas gdy produkty o niskim IG, takie jak np. pieczywo pełnoziasrniste zawierają wolno przyswajalne węglowodany, co skutkuje słabszą poposiłkową odpowiedzią na glukozę.
Warto produkty z wysokim IG łączyć umiejętnie z białkiem i tłuszczem, wtedy jesteśmy w stanie obniżyć ładunek glikemiczny.
Tłuszcze
Należy do minimum ograniczyć spożycie tłuszczów nasyconych (zwierzęce – śmietany, sery żółte, tłuste mięso) i produktów zawierających izomery trans (twarde margaryny, wyroby cukiernicze, fast foody)
Na korzyść wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Kwas eikozapentaenowy (EPA) i kwas dokozaheksaenowy ( DHA) są kluczowymi składnikami strukturalnymi błon komórkowych i są niezbędne do tworzenia tkanek.
Źródła dietetyczne – ryby, makrela czy łosoś, olej lniany, z wiesiołka, a także suplementy oleju rybnego (głównie omega-3)
Badania pokazują, że spożywanie kwasów omega 3 w odpowiedniej dawce może u dzieci:
- Zmniejszyć ryzyko wystąpienia astmy i chorób infekcyjnych ,
- Poprawić rozwój psychomotoryczny i ostrść widzenia,
- Zmniejszyć ryzyko cukrzycy typu 1 i nadciśnienia tętniczego po osiągnięciu dojrzałości.
Warzywa powinny stanowić główne źródło witamin i składników mineralnych. Razem z owocami są bogatym źródłem przeciwutleniaczy. Warzywa powinno pojawić się ok 4-5 porcji, najlepiej surowe. Owoce ok 2-3 porcje.
Kawa w ciąży
Kawa jest najczęstszym źródłem kofeiny, znajduje się również w czekoladzie, kakao, herbacie, coli i w niektórych lekach.
Paraksantyna, główny metabolit kofeiny, przenika przez łożysko i antagonizuje receptory adenozyny ,endogennego modulatora pobudliwości neuronalnej. To z kolei promuje działania stymulujące u matki i płodu całego mózgu, z potencjalnym wpływem na aktywność metaboliczną zarówno matki, jak i płodu.
W czasie ciąży matczyny klirens kofeiny ulega znacznemu spowolnieniu, a jej okres półtrwania potraja się w drugim i trzecim trymestrze, podczas gdy płód ma niewystarczającą ilość enzymu potrzebnego do metabolizowania kofeiny. Nadmierne spożycie kofeiny może sprzyjać zwężeniu naczyń krwionośnych w krążeniu macicy i łożysku oraz zwiększyć częstość akcji serca i arytmię płodu, z potencjalnie szkodliwym wpływem na wzrost i rozwój płodu.
Badania są jednak niespójne.
Brak spójnych dowodów wyklucza wnioski dotyczące jakichkolwiek szkód lub korzyści związanych z przyjmowaniem kofeiny w ciąży; jednak kobietom w ciąży z wysokim spożyciem (>300 mg/dzień) zaleca się zmniejszenie spożycia kofeiny do czasu ustalenia bezpiecznych górnych limitów.
Bezpiecznie ok 2 filiżanki kawy.
Woda
W ciąży zapotrzebowanie na wodę zwiększa się o ok 300ml/d. W okresie ciąży może dochodzić do zatrzymania wody w organizmie.
Woda jest podstawowym składnikiem płynu owodniowego, zapewniając płodowi prawidłowy rozwój płuc, mięśni i układu moczowego, a także stałą temp. środowiska.
Rekomendowana suplementacja
- Żelaza do 30mg u kobiet bez anemii
- DHA 200 mg, u kobiet obciążonych ryzykiem przedwczesnego porodu 1000 mg
- Witamina D 2000 – 4000IU
- Jod 150 – 200 mcg/dobę
- Kwas foliowy
I trymestr 0,4 -0,8 mg/d
II trymestr 0,6- 0,8 mg/d
