Wyszłaś z domu do apteki, a w tym czasie przedstawiciel ZUS pukał do Twoich drzwi? Sprawdzałaś podczas choroby maile służbowe, podpisywałaś zaległe dokumenty lub korzystałaś z telefonu służbowego? A może korzystałaś z uroków słonecznej pogody, a zdjęciami podzieliłaś się ze znajomymi na portalu społecznościowym? Czy wiesz, że każdy z powyższych przykładów może przyczynić się do utraty prawa do zasiłku chorobowego? I to nie tylko zasiłku w czasie ciąży, ale dotyczy to każdego zwolnienia chorobowego.
Kto może kontrolować?
Przedstawiciele ZUS mogą skontrolować de facto każde zwolnienie chorobowe.
Uprawnienia do kontroli ma również Twój pracodawca. Może on sam odwiedzić Cię
z kontrolą (jeśli zatrudnia i opłaca składki chorobowe od minimum 20 osób). W sytuacji, w której pracodawca zatrudnia mniej pracowników, niż 20 osób, na jego zgłoszenie, działania podejmie przedstawiciel ZUS.
Jeśli jesteś w grupie, osób, które wymienię poniżej, musisz mieć świadomość, ze jesteś pod czułą lupą ZUS i możesz spodziewać się kontroli:
- często korzystasz z krótkich zwolnień chorobowych;
- korzystasz z kolejnych zwolnień od lekarzy różnych specjalizacji;
- korzystasz z kolejnych i kolejnych okresów zasiłku;
- byłaś już wcześniej pozbawiona prawa do zasiłku z powodu niecelowości jego wykorzystywania;
- składałaś zaświadczenia po terminie, co skutkowało obniżeniem zasiłku o 25%.
Co można kontrolować?
Zwolnienie chorobowe może być sprawdzone w dwóch zakresach: zasadności jego wystawienia oraz ewentualnego wykorzystywania go w sposób niezgodny z celem (zwłaszcza wykonywania pracy zarobkowej).
Gdy ZUS podejmie wątpliwość, co do zasadności wystawienia zwolnienia, ma prawo skierować Cię do lekarza orzecznika, celem potwierdzenia konieczności korzystania z L4.
Jeśli chodzi o wykorzystywanie zwolnienia zgodnie z przeznaczeniem, należy zwrócić uwagę na zaznaczone przez lekarza pole ”powinien leżeć”/„może chodzić”.
O ile pierwszy przypadek wydaje się być oczywistym, ponieważ w tej sytuacji jedynie kontrola lekarska jest de facto uzasadnieniem ewentualnej nieobecności. Drugi zaś przypadek rodzi pewne komplikacje.
Zwolnienie chorobowe ma na celu umożliwienie jak najszybszego powrotu do zdrowia.
Określenie „może chodzić” oznacza więc, że dopuszcza się wykonywanie jedynie czynności niezbędnych do zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych: wyjście do apteki, wyjście po podstawowe zakupy, jeśli nie było innych domowników. W tej kategorii nie leży branie udziału w kursie językowym czy z zasady wyjazd na wakacje. Dlaczego z zasady? Jeżeli np. jesteś astmatyczką i zaleceniem Twojego lekarza był wyjazd nad morze w okresie jesiennym, wówczas przebywanie na spacerze na sopockim molo, nie będzie stało w sprzeczności
z celowym wykorzystywaniem zwolnienia chorobowego.
Najwięcej wątpliwości budzi jednak wykonywanie pracy. Każda bowiem aktywność, zmierzająca do osiągnięcia zarobku jest uznawana za wykonywanie pracy.
Jeśli więc, leżąc w łóżku odbierasz maile służbowe, korzystasz z telefonu służbowego = wykonujesz pracę. Zasada ta dotyczy zarówno pracy etatowej, wykonywania stosunków cywilno-prawnych czy prowadzenia działalności gospodarczej. W orzecznictwie można spotkać odstępstwo, w przypadku wykonywania czynności forlmanoprawnych przez osoby, prowadzące działalność jednoosobową. Przykład: prowadzisz działalność jednoosobową, jednocześnie jesteś pracodawcą i musisz podpisać dokumenty finansowe, niezbędne celem wypłaty wynagrodzeń dla Twoich pracowników (możesz je podpisać, ale nie możesz brać udziału w ich sporządzaniu).
Jak usprawiedliwić nieobecność podczas kontroli?
Jeśli sporządzono protokół z kontroli, z informacją o Twojej nieobecności w domu, zostaniesz na pewno listownie wezwana do złożenia wyjaśnień. Jeśli w tym czasie rzeczywiście byłaś w aptece, na badaniach kontrolnych, na rehabilitacji, należy właśnie takie powody w odpowiedzi przytoczyć. Najlepiej udokumentować ten fakt, przedłożeniem np. zaświadczenia od lekarza o odbyciu kontroli, tudzież dokumentem
z zaleceniami lekarskimi z tego dnia.
Pamiętaj, że niezastosowanie się do terminu, który jest określony w piśmie, zaskutkuje z automatu utratą zasiłku.
Kara za nadużycia.
Po stwierdzeniu, iż L4 wykorzystywane jest w sposób niezgodny z jego celem, utracisz prawo do zasiłku chorobowego, przypadającego na cały okres, którego dane zwolnienie dotyczyło.
Przykład:
- Zwolenienie chorobowe obejmowało okres 1-25.10.2016 i w tym czasie stwierdzono niezgodność. Utracisz prawo do całego zasiłku.
- Zwolnienie pierwsze obejmowało okres 1-10.10.2016, a dalej zostało przedłużone na okres 11-25.10.2016 i podczas trwania drugiego zwolnienia stwierdzono niezgodność. Utracisz prawo do zasiłku za czas drugiego zwolnienia.
Wyjątkiem jest zwolnienie chorobowe, podczas którego byłaś hospitalizowana, gdyż wówczas nawet w przypadku decyzji o utracie zasiłku, nie obejmuje ona tych dni,
w których przebywałaś w szpitalu.
Gdy kontrola została wszczęta po zakończeniu czasu niezdolności będziesz musiała zasiłek zwrócić.
W przypadku zasiłków opiekuńczych i świadczeń rehabilitacyjnych z ubezpieczenia chorobowego oraz zasiłków chorobowych i świadczeń rehabilitacyjnych z ubezpieczenia wypadkowego, mamy do czynienia z tymi samymi zasadami, a prawo do zasiłku zostanie utracony na miesiąc, którego dotyczyła kontrola.
Inne artykuły, dotyczące zwolnienia chorobowego:
– premie, nagrody a podstawa zasiłku, czyli jak liczyć ten zasiłek, TUTAJ
– zasady ogólne, dotyczące zwolnienia chorobowego, TUTAJ
Marzena Pilarz-Herzyk | Mama Prawniczka
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 Kodeks Pracy, Dz.U. 1974 Nr 24 poz. 141 z późn.zm.
Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa , Dz.U. 1999 nr 60 poz 636 z późn.zm.
