Lek. stom. Sabina Mikulewicz1
1 Gabinet Stomatologiczny White-Dent, Wrocław, Polska
Narastający problem cukrzycy i próchnicy zębów u dzieci zmusza lekarzy do podjęcia działań polegających na uświadamiania rodziców o szkodliwości spożywania cukru. Dużo pisze i mówi się na ten temat, jednak często nawyki żywieniowe, przede wszystkim naszych dzieci, oparte są na białym cukrze.
Co to jest cukier? Nie jest produktem naturalnym, jest przemysłowo przetworzonym związkiem chemicznym. Najczęściej pod tą nazwą występuje sacharoza – krystaliczna substancja rafinowana z trzciny i buraków cukrowych. Udowodniono jej działanie uzależniające. Dostarcza szybkiego zastrzyku energii, ale też przyczynia się do rozwoju ciężkich schorzeń, takich jak; otyłość, cukrzyca, nadciśnienie, choroby serca, osteporoza, nowotwory, grzybica. Jest również przyczyną próchnicy zębów!
Cukry proste, do których zaliczamy cukier biały, brązowy, trzcinowy, złocisty to rafinowane, wysoko oczyszczone substancje, pozbawione witaminy B, wapnie, fosforu, żelaza i błonnika. Po spożyciu szybko dostają się do krwioobiegu powodując znaczne obciążenie trzustki, zakwaszenie tkanek i zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej. By ją przywrócić organizm pobiera minerały z naszych tkanek, np. kości. Jak wspomniano powyżej, spożywanie cukrów jest przyczyną powstawania próchnicy.
Dzisiaj próchnica jest uważana za chorobę społeczną, którą jest dotknięte jest znaczna cześć populacji polskiej. W jamie ustnej bytuje około 700 gatunków bakterii. By żyć i rozmnażać się potrzebują cukrów, które metabolizują, wytwarzając między innymi kwasy i obniżając miejscowo pH. Takie obniżenie wartości pH (często nawet do około 5,4 pH) sprzyja demineralizacji szkliwa. Za powstawanie próchnicy odpowiedzialny jest głównie paciorkowiec o nazwie streptococcus mutans (bakteria gram dodatnia, będąca fakultatywnym beztlenowcem). Bakteria ta w procesie przemiany materia przetwarza cukry proste na kwasy organiczne uszkadzające szkliwo. To właśnie bakterie uważane za próchniczotwórcze szczególnie „lubią” cukry proste, znajdując się w słodyczach, słodkich napojach i sokach. W połączeniu ze śliną tworzą na zębach osad, który jest doskonałą pożywką dla bakterii. Zdemineralizowane przez produkty przemiany bakterii szkliwo staje się podatne na uszkodzenia.
Alternatywą dla cukru może być między innymi xylitol, naturalny środek słodzący o walorach terapeutycznych. Pozyskiwany jest z brzozy w Finlandii. Finowie nazywają go cukrem brzozowym. Obecny jest również w jagodach, kolbach kukurydzy, malinach, zbożach, grzybach. Jest środkiem przeciw-próchniczym, hamując rozwój szczepów bakterii odpowiedzialnych za powstawanie próchnicy. Daje odczyn zasadowy w organizmie, a nie kwaśny jak cukier. W 60% eliminuje streptococcus mutans, redukując płytkę nazębną. Zwiększa również przepływ śliny w jamie ustnej (4- krotnie) przez co oczyszcza i chroni zęby przed mikrouszkodzeniami. Dzięki zdolnościom buforującym przywraca właściwe pH śliny, co wpływa na remineralizację drobnych ubytków próchnicowych. Zmniejsza również adhezję bakterii do zębów. Jest wskazany dla cukrzyków, ponieważ w organizmie przetwarzany jest bardzo powoli z minimalnym udziałem insuliny, dając indeks glikemiczny (IG) – 14
– krotnie niższy niż cukier. Im niższy IG tym niższy poziom cukru we krwi po jedzeniu.
Podsumowanie
|
Xylitol (IG 8) |
Cukier rafinowany (IG 68) |
|
– działa antypróchniczo (redukuje próchnicotwórczą florę bakteryjną) – sprzyja procesom remineralizacji zębów – zmniejsza adhezję płytki nazębnej – neutralizuje kwasy – zwiększa wydzielanie śliny
|
– dostarcza pożywienie bakteriom próchnicotwórczy – dieta bogata w cukry sprzyja fermentacji pokarmów i powstawaniu kwasów – dieta bogata w węglowodany sprzyja cukrzycy i innym ciężkim schorzeniom
|
