Poród to dla każdej kobiety wydarzenie niezwykle ważne, powinien więc odbywać się w jak najbardziej sprzyjających warunkach. Warto zastanowić się nad rodzajem wsparcia, jakim powinno obdarzyć się kobietę rodzącą, by czuła się bezpiecznie. Idealnie byłoby, gdyby każda rodząca mogła otrzymać odpowiednią i wystarczającą pomoc.
Rodzaje wsparcia
● Medyczne – mowa tu o nadzorze nad prawidłowym przebiegiem wszystkich faz porodu poprzez profesjonalną obserwację i stosowne badania. W przypadku ewentualnych nieprawidłowości zdarza się, że należy wykonać odpowiednio wybrane zabiegi. Ma to zapewnić ochronę matce i dziecku przy jak najmniejszym poziomie interwencji medycznych. (Zobacz: Rozporządzenie Ministra Zdrowia (…) w sprawie (…) opieki okołoporodowej
http://www.mz.gov.pl/wwwmz/index?mr=m491&ms=&ml=pl&mi=96&mx=0&mt=&my=9&ma=016070)
● Fizyczne, w którym można wyróżnić:
a) umożliwienie spełniania potrzeb fizjologicznych kobiety (np. picie, korzystanie z toalety, a także odpoczywanie, ogrzanie się lub ochłodzenie)
b) aktywną pomoc w poruszaniu się i przyjmowaniu wygodnych i sprzyjających pozycji przez rodzącą
c) wprowadzanie niefarmakologicznych technik łagodzenia bólu (np. masaż, kierowanie oddechem, dobór pozycji)
d) motywację i pomoc w zrelaksowaniu się w czasie przerw między skurczami.
● Emocjonalne – chodzi tu o zapewnienie kobiecie poczucia bezpieczeństwa i akceptacji. Dlatego ważna jest obecność bliskiej osoby, by kobieta bez skrępowania wyrażała swoje pragnienia i swobodnie okazywała uczucia.
Osoby towarzyszące kobiecie podczas porodu
• Położna
Jest to osoba, która posiada odpowiednie kwalifikacje, by samodzielnie opiekować się kobieta w ciąży fizjologicznej, a także w czasie prawidłowo przebiegającego porodu. Położna jest strażnikiem bezpieczeństwa kobiety z punktu widzenia medycyny, niezależnie od tego, jakie miejsce wybiera rodząca (szpital, izbę porodową czy dom). Położna ocenia przebieg porodu i asystuje we wszystkich jego fazach. Jeśli sytuacja tego wymaga, wykonuje również podstawowe czynności interwencyjne (np. zabezpieczenie rany krocza).
Należy pamiętać, że położna dyżurująca w szpitalu, która opiekuje się kobietą, nie jest do jej wyłącznej dyspozycji. W związku z tym, zazwyczaj nie przebywa przez cały czas porodu przy rodzącej. Często wpływa to negatywnie na kobietę, która nie zawsze potrafi sama poradzić sobie z bólem czy niewiedzą na temat prawidłowego postępu porodu. Dobrym wyjściem z tej sytuacji może być wybór indywidualnej opieki położnej. Jeśli szpital umożliwia taką ewentualność, jest ona dodatkowo płatna.
• Lekarz
Powinien zostać poinformowany przez położną o wystąpieniu w trakcie porodu poważnych komplikacji czyli objawów patologicznych związanych z zagrożeniem zdrowia i życia matki oraz dziecka. W takiej sytuacji podejmuje odpowiednie działania medyczne (np. użycie próżniociągu lub wykonanie cesarskiego cięcia) i dba o przywrócenie bezpieczeństwa.
• Osoby bliskie
Według Ustawy o prawach pacjenta (Art. 21. 1. ) przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych może być obecna osoba bliska. W czasie porodu może więc nią być ojciec dziecka, niezależnie czy pozostaje z matką w formalnym związku, członek rodziny (np. matka, siostra), przyjaciółka, czy inna wybrana przez rodzącą znajoma osoba. Kodeks Etyki Lekarskiej (Art. 19) dodatkowo mówi o tym, że pacjent w trakcie leczenia ma prawo do korzystania z opieki rodziny lub przyjaciół. Nasuwa się więc prosty wniosek, że kobieta, rodząc w szpitalu ma prawo do obecności osób (nie tylko jednej osoby), które będą ją wspierały dodatkowo. Żaden zaś lekarz nie powinien jej tego odmówić.
Wsparcie najbliższych
• Partner
Kobiecie rodzącej najczęściej towarzyszy ojciec dziecka.
Jego obecność przy porodzie nie powinna jednak wynikać z presji otoczenia czy mody, lecz z jego chęci i gotowości aktywnego uczestnictwa.
Z reguły obecność partnera niesie za sobą bardzo pozytywne skutki dla całej rodziny. Jeśli między partnerami istnieje silna więź uczuciowa, wspólne przeżycie porodu pozytywnie wpływa na relacje między kobietą i mężczyzną. Ma ono również niebagatelny wpływ na wczesne wykształcenie i umocnienie się uczuć rodzicielskich ojca. Partner może wspierać rodzącą na płaszczyźnie emocjonalnej i fizycznej. Ważne jest jego zrozumienie, które pomoże kobiecie zachować spokój, a także wspólne przeżywanie chwil trudnych i pięknych. Ojciec dziecka, jako osoba z reguły bardzo blisko związana z rodzącą, może szybko odczytywać jej pragnienia i zaspokajać podstawowe potrzeby. np. podać napój, ciepłe ubranie, otworzyć okno, przytulić. Jeśli potrafi, może również pomagać kobiecie w oddychaniu lub wykonać prosty masaż. Często także pomaga kobiecie przyjmować dogodne pozycje.
Może się jednak zdarzyć, że jego obecność będzie wpływać niekorzystnie. Takie zjawisko ma najczęściej miejsce, gdy partner przenosi na kobietę swoje lęki, ponieważ nie potrafi ukryć zdenerwowania i zbyt silnych emocji.
Zdarzają się przypadki, że kobiety odczuwają wstyd w związku fizycznym (cielesnym) aspektem porodu i nie chcą, by oglądał je bliski mężczyzna. W takiej sytuacji lepszym wyborem osoby wspierającej może okazać się inna kobieta.
• Mama, siostra, przyjaciółka
Bywa, że rodząca wybiera przy porodzie towarzystwo innej bliskiej kobiety: mamy, siostry czy przyjaciółki.
Atutem takiego wsparcia może być przede wszystkim związek emocjonalny z rodzącą i akceptacja jej osoby. Bardzo dobrze na kontakt i wspieranie rodzącej wpływa ich własne pozytywne przeżycie porodu.
Tak, jak w przypadku ojca może się jednak zdarzyć, że zbyt silny związek uczuciowy z przyszłą mamą, nie pozwoli im zachować spokoju i negatywnie wpłynie na rodzącą kobietę.
• Doula
Doula jest osobą, która może w profesjonalny sposób wspierać kobietę przed, w czasie, a także po porodzie. Jest w tym kierunku wyszkolona i posiada doświadczenie. Pomoc douli rozpoczyna się w momencie, kiedy kobieta jest w ciąży. Jej wsparcie dotyczy płaszczyzny emocjonalnej i fizycznej. W związku z tym, że doula posiada dużą wiedzę na temat ciąży, porodu a także opieki nad kobietą i jej dzieckiem, może ją aktywnie wspierać na tych etapach.
Pomoc Douli:
– towarzyszenie kobiecie (parze) przez cały okres porodu
– stosowanie niefarmakologicznych technik łagodzenia bólu (np. kontrucisk)
– wykonanie masażu różnego typu (np. relaksujący, znoszący ból)
– pomoc w zmianie pozycji ułożenia ciała
– pomoc w utrzymaniu prawidłowego oddechu
Doula ma obowiązek podążać za kobietą, pomagać jej i wspierać w każdej podjętej decyzji. Nie podważa jej woli i nie decyduje za nią. Jest rzecznikiem woli rodzącej przed personelem medycznym, kiedy ona nie jest w stanie argumentować swoich wyborów.
W rzeczywistości głównym problemem uzyskania wsparcia douli jest dość mała świadomość o istnieniu takich osób, a także niewielka ich liczba w Polsce.
Idealnie byłoby, gdyby każda kobieta rodząca mogła mieć zapewnione odpowiednie wsparcie. Warto więc wcześniej przemyśleć tę kwestię, zastanowić się nad przygotowaniem do porodu. To do przyszłej mamy należy podjęcie konkretnych decyzji – jak zadbać o siebie i dziecko. Pewność i spokój przed końcem ciąży są bardzo ważne i pomagają w łagodniejszym wkroczeniu w kolejny życiowy etap.
Marianna Szymarek
