Nasz Rząd ostatnio bardzo się napracował biorąc po uwagę nowelizację Kodeksu Pracy, świadczenia rodzinne np. już zmieniło się prawo dotyczące obowiązkowych badań lekarskich pracownika. Od nowego roku weszły w życie zmiany dotyczące między innymi umów o pracę, jaki i urlopów macierzyńskich i rodzicielskich (od 2.01.2016 r.). Ale po kolei.
Jak było wczoraj
Mamie dziecka przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:
- 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
- 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
- 33 tygodni w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
- 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
- 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.
Urlop ten w wymiarze nie większym niż 6 tygodni mama może wykorzystać przed przewidywaną datą porodu. Po wykorzystaniu 14 tygodni urlopu macierzyńskiego ma ona prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu. W takim przypadku niewykorzystaną część urlopu macierzyńskiego udziela się ojcu dziecka na jego pisemny wniosek.
Bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego mama ma prawo do dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 6 tygodni (w przypadku urodzenia jednego dziecka) lub 8 tygodni (w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka).
Po wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego mama lub tata ma prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 26 tygodni – niezależnie od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Urlop rodzicielski jest udzielany jednorazowo albo nie więcej niż w trzech częściach, z których żadna nie może być krótsza niż 8 tygodni, przypadających bezpośrednio jedna po drugiej – w wymiarze wielokrotności tygodnia. Z urlopu rodzicielskiego mogą jednocześnie korzystać oboje rodzice dziecka. W takim przypadku łączny wymiar urlopu nie może przekraczać właśnie 26 tygodni.
Dodatkowo ojciec dziecka ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze 2 tygodni, które może wziąć do ukończenia przez dziecko 12 miesięcy życia oraz do 2 dni urlopu okolicznościowego z tytułu narodzin dziecka.
Wniosek o urlop macierzyński podstawowy, dodatkowy oraz rodzicielski można złożyć na jednym wniosku zaznaczając, że ojciec z uprawnienia do urlopu nie będzie korzystał. Łącznie więc wymiar urlopu macierzyńskiego to 52 tygodnie (do 71 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga dzieci i więcej przy jednym porodzie), przez który mama ma prawo otrzymywać zasiłek macierzyński (zasiłek macierzyński przysługuje osobom, które objęte są ubezpieczeniem). Wysokość zasiłku macierzyńskiego zależy od deklaracji kobiety jak długo będzie korzystać z urlopu macierzyńskiego:
- 100% podstawy wymiaru zasiłku za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres: urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,
- 60% podstawy wymiaru zasiłku – za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego,
- 80% podstawy wymiaru zasiłku – za cały okres odpowiadający okresowi wymienionych wcześniej urlopów pod warunkiem deklaracji, że wymiar urlopu macierzyńskiego będzie zwiększony o wymiar urlopu rodzicielskiego. – art.31 Dz.U. 1999 Nr 60 poz. 636 z póź. zmi.
Rodzic dziecka zatrudniony co najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem i wynosi on maksymalnie 36 miesięcy i jest udzielany na okres nie dłuższy niż do ukończenie przez dziecko 5 roku życia. Może on być udzielony pracownikowi w 5 częściach. Z urlopu mogą korzystać w tym samym czasie oboje z rodziców ale nie dłużej niż 4 miesiące. Pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć pracodawcy pisemny wniosek o obniżenie jego wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika, a pracownik nabywa dodatkową ochronę przed wypowiedzeniem w okresie od dnia złożenia wniosku o obniżenie wymiaru urlopu do dnia powrotu na pełny wymiar czasu pracy, nie dłużej niż przez łączny okres 12 miesięcy.
Obojgu rodzicom dodatkowo przysługują 2 dni zwolnienia od pracy w ciągu roku w związku z wychowywaniem dziecka do lat 14.
Jak jest dzisiaj
Od 2 stycznia 2016 r. weszła w życie nowelizacja Kodeksu Pracy dotycząca wykorzystania urlopów związanych z rodzicielstwem. Co się zmieniło?
Nie ma dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Pozostał podstawowy urlop macierzyński, którego wymiar nadal będzie wynosił 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie (w przypadku większej ilości dzieci wymiar tego urlopu to nadal 31-37 tygodni). Pozostanie także urlop rodzicielski, którego wymiar wynosić będzie do 32 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka i do 34 tygodni w przypadku urodzenia dwojga i więcej dzieci przy jednym porodzie. Sumując wymiary urlopów nic się nie zmienia – przy urodzeniu jednego dziecka długość płatnych urlopów związanych z narodzinami dziecka to nadal 52 tygodnie.
Urlop rodzicielski będzie można wziąć zaraz po ukończeniu urlopu macierzyńskiego w całości lub w 4 częściach następujących jeden po drugiej. Nowelizacja wprowadziła możliwość skorzystania z urlopu rodzicielskiego w wymiarze nie większym niż 16 tygodni, w terminie do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko skończy 6 rok życia. Późniejszy termin wykorzystania urlopu rodzicielskiego jednak spowoduje, zmniejszenie liczby części przysługującego urlopu wychowawczego. Z urlopu rodzicielskiego będzie można zrezygnować w każdej chwili pod warunkiem, ze zgodzi się na to pracodawca. Nie zmieni się zasada ochrony stosunku pracy, która mówi, że pracownik jest chroniony przed rozwiązaniem stosunku pracy od momentu złożenia wniosku o urlop rodzicielski.
Nowelizacja wprowadziła możliwość wymieniania się urlopem rodzicielskim i zasiłkiem rodzicielskim w przypadku, gdy jeden rodzic jest pracownikiem a drugie rodzic objęty jest ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa z innego tytułu, np. prowadzi własną działalność gospodarczą (obecnie ojciec dziecka, który jest pracownikiem nie może korzystać z urlopu rodzicielskiego w sytuacji matka dziecka jest ubezpieczona z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej).
Wymiar urlopu ojcowskiego będzie wynosił, tak jak dotychczas, 2 tygodnie. Zostanie jednak przedłużony termin wykorzystania takiego urlopu do ukończenia przez dziecko 2 lat. Urlop ten będzie można podzielić na dwie części i skorzystać z nich w dogodnym dla taty czasie.
Obojgu rodzicom nadal dodatkowo będą przysługiwać 2 dni zwolnienia od pracy w ciągu roku w związku z wychowywaniem dziecka do lat 14, który będzie można wykorzystać godzinowo (czyli 16 h). W jaki sposób rodzice będą wykorzystywać ten rodzaj zwolnienia należy będzie zaznaczyć w pierwszym wypisywanym wniosku o jego udzielenie złożonym w danym roku.
Na podstawie informacji zawartych:
1.Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy Dz.U.1974 nr 24, poz. 141 z późniejszymi zmianami.
2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15.05.1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy Dz.U. 1996 nr 60 poz. 281 z późniejszymi zmianami.
3.Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa Dz.U. 1999 Nr 60 poz. 636 z późniejszymi zmianami.
4.Ustawa z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw – poz. 1217
5.Portal informacyjny Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej rodzicielski.gov.pl
Sylwia Bzdon PKU Sibitium www.sibitium-bhp.pl 606 344 756
