Jaka jest różnica między niemowlęciem, który uzyskał łączną notę 7 punktów, a prymusem szczycącym się 10 punktami? Skala Apgar jest wyrocznią mówiącą o stanie nowo narodzonego dziecka w jego pierwszych minutach życia. Co tak naprawdę oznacza?
Pojawienie się na świecie noworodka wiąże się zazwyczaj z głośnym krzykiem. Ten protestujący i gniewny okrzyk w rozumieniu dziecka, oznacza błogosławieństwo dla matki – wiadomo, że wszystko powinno być na dobrej drodze. Jednak nie tylko sukcesywne zaczerpnięcie pierwszego oddechu składa się na wysoką notę przyznawaną noworodkowi. Te są już od ponad 50 lat oceniane w skali Apgar, której nazwa pochodzi od nazwiska amerykańskiej lekarki. Jednocześnie każda litera w nazwie Apgar symbolizuje jedno z poszczególnych kryteriów składających się na całość oceny. Ogółem niemowlę może uzyskać 10 punktów – po 2 na każde kryterium skali.
Zaraz po narodzinach, oczyszczeniu przez położną dróg oddechowych z zalegającego śluzu oraz odcięciu pępowiny, noworodek ląduje w rękach lekarza, który powinien dokonać oceny pod względem skali Apgar w pierwszej, piatej i dziesiątej minucie po porodzie. Zespół medyczny bierze pod uwagę zabarwienie skóry, oddech, reakcję na cewnik zamieszczany w nosku, prace serca oraz napięcie mięśni.
Zabarwienie skóry – Appearance
Koloryt skóry dziecka po narodzeniu jest ściśle związany z jego oddechem. Jeśli drogi oddechowe nie działają jeszcze prawidłowo, noworodek będzie miał całe sine ciało, co kwalifikuje go do otrzymania 0 punktów. Lekarz powinien w tym przypadku podać tlen, gdyż może dojść do uszkodzenia mózgu. Czasami w pierwszych minutach życia oddech dziecka nie jest prawidłowy, jednak jego ciało nie ma w całości sinego zabarwienia – to można zaobserwować tylko w niektórych partiach. Wtedy dziecku przyznaje się zaledwie 1 punkt. W pełni zdrowe maleństwo powinno wyróżniać się różowym kolorytem skóry, dzięki któremu uzyska 2 punkty w tym kryterium.
Czynność serca – Puls
Po odcięciu pępowiny, organizm niemowlęcia musi szybko przestawić się na inne tory działania. Jedną z rewolucji, jaka dokonuje się w drobnym ciałku dziecka jest np. skierowanie przepływu krwi w stronę płuc i podjęcia tym samym samodzielnego oddychania. Jeśli w tym miejscu pojawia się jakiś problem, lekarz nie wyczuje tętna dziecka, które u zdrowego powinno wynosić ok. 140 uderzeń na minutę. Jeśli nie ma ich wcale, zespół medyczny podejmuje masaż serca przyznając tym samym 0 punktów w tym kryterium. Jeśli tętno jest wyczuwalne, jednak bardzo słabo do ok. 100 uderzeń na minutę, wtedy dziecko uzyskuje 1 punkt. Najwyższa nota dotyczy oczywiście tych noworodków, które mają prawidłowy puls.
Reakcja na bodźce – Grimace
Aby sprawdzić tą sferę funkcjonowania, noworodkowi wkłada się do noska cewnik. Ten prosty test ma na celu sprawdzenie działania układu nerwowego i czynności obronnych u dziecka. Jeśli noworodek nie zareaguje w ogóle na umieszczenie cewnika, dostaje 0 punktów. Jeśli natomiast lekarz spotka się wyłącznie z leniwym grymasem bądź cichutkim kwileniem u dziecka, przyznaje się mu 1 punkt. Prawidłową reakcją w tej sytuacji, jest donośny okrzyk buntu lub nawet odruch kaszlenia. Wtedy możemy uznać, że niemowlę zasługuje na 2 punkty.
Napięcie mięśni – Activity
To kryterium również ma na celu sprawdzenie wydajności układu nerwowego u dziecka. Tym razem badane są prawidłowe odruchy kończyn i napięcie mięśni. Te ostatnie nie mogą być wysoko ocenione, gdy noworodek jest wiotki, wręcz „leci przez ręce”. 1 punkt przyznawany jest dziecku, u którego obserwuje się minimalne napięcie kończyn poruszanych przez lekarza. Być może ma to miejsce na skutek słabego dotlenienia organizmu jeszcze w łonie matki. Najwyższą notę uzyskują te maluchy, które mają prawidłowe ruchy nóżek i rączek – w czasie poruszania nimi przez osobę trzecią, można zaobserwować napięcie.
Oddech – Respiration
Ten wyznacznik jest najprostszy do sprawdzenia, gdyż jak wiadomo zaraz po pojawieniu się dziecka na świecie, słyszymy czy wszystko jest w porządku. 0 punktów lekarz przyznaje wtedy, gdy z gardła noworodka nie wydobywa się żaden dźwięk. 1 punkt dziecko uzyskuje wtedy, gdy oddech można zaobserwować, jednak jest on ledwo wyczuwalny i słaby. Donośny krzyk zdrowego niemowlęcia świadczy o tym, że z miejsca należą mu się pełne 2 punkty.
Zliczamy punkty
Dzięki podliczeniu punktów uzyskanych z poszczególnych kryteriów, możemy stwierdzić jaką notę uzyskało dziecko w skali Apgar. Możemy być zadowolone, gdy nasza pociecha mieści się w przedziale od 7 do 10 punktów. W tym przypadku lekarz może przystąpić do dalszych oględzin, czyli pomiaru ciała, sprawdzenia stanu kości i kręgosłupa oraz wykonania regularnych badań pediatrycznych. Jeśli nasz maluch nie ma tyle szczęścia i dostaje od 4 do 6 punktów niestety będzie musiał spędzić trochę czasu w inkubatorze oraz w zależności od przypadku, na leczeniu ambulatoryjnym. Noworodki, które uzyskały najgorsze noty nie przekraczające nawet 4 punktów wymagają szybkiego działania ze strony lekarza, gdyż ich stan jest w tym momencie określany jako bardzo ciężki. Akcja zespołu medycznego polega więc głównie na ratowaniu życia.
