Kiedy na świecie pojawia się Maluch, wszystko kręci się wokół niego oraz młodej Mamy. A przecież obok jest ktoś jeszcze. Ktoś, kto męskim i silnym ramieniem wspiera swoją partnerkę i dumnie, choć z pewną obawą pragnie opiekować się małym potomkiem. O tacierzyńskich uczuciach i zaangażowaniu w wychowanie dziecka rozmawialiśmy z psychologiem dziecięcym Marcinem Byksem.
Małgorzata Błażej: Kobieta przez 9 miesięcy przygotowuje się do roli mamy, budzi się w niej tzw. instynkt macierzyński. Jak to jest u mężczyzn? Czy Pana zdaniem istnieje instynkt ojcowski?
Marcin Byks: Jestem wręcz przekonany o tym, iż przyszli tatusiowie są predysponowani do tego, by powstał u nich instynkt ojcowski. Potrzebna jest im jednak większa niż u kobiet ilość czasu, bowiem mężczyźni, w przeciwieństwie do kobiet, nie rodzą się z nim. Instynkt ten pojawia się u nich najczęściej dopiero po zetknięciu z dzieckiem i po długotrwałym pełnieniu nad nim opieki.
Jest to zatem pocieszenie dla mam, które martwią się, iż ich partnerzy nie potrafią sobie na początku poradzić z faktem, iż zostali tatusiami. Należy mężczyznom dać czas na to, by zaadoptowali się do wielkiego szczęścia, które ich spotkało. Receptą na to, by wyżej wymieniony instynkt się wytworzył jest danie tacie szansy bycia z dzieckiem, niezależnie od tego, czy robi to mniej czy bardziej profesjonalnie. Czas spędzony z dzieckiem gwarantuje, iż wytworzy się między nimi więź. Zatem warto dać partnerowi szansę, by przewinął czy wykąpał maluszka.
M. Błażej: W jaki sposób mężczyzna przygotowuje się do roli taty?
M. Byks: W dzisiejszych czasach tatusiowe odchodzą od pasywnego oczekiwania na dziecko, przechodzą do bardziej aktywnych form przygotowania do roli ojca. Najważniejsze w tym procesie jest po prostu bycie przy partnerce, wspieranie jej w każdym momencie, a także wspólne nabywanie wiedzy dotyczącej istoty tak macierzyństwa jak i tacierzyństwa.
M. Błażej: Jak ojciec powinien budować relację z dzieckiem?
M. Byks: Świadomość tatusiów dotycząca wychowania dzieci zwiększa się w ostatnich latach. Ich rola przestaje polegać tylko i wyłącznie na tym, by zapewnić byt rodzinie i pracować na kilku etatach, co nierozerwalnie łączy się z nieobecnością w domu. Ojcowie coraz więcej czasu poświęcają swoim pociechom dzięki czemu mają większą szansę na to, by stworzyć z nimi więź, budować trwałą relację.
Jej budowa powinna rozpocząć się od jak najwcześniejszych etapów życia dziecka, już kiedy jest ono pod sercem mamy. Po narodzinach udział w zabiegach pielęgnacyjnych nie tylko pogłębi więź między tatą a potomkiem, ale także odciąży mamę, co po trudach ciąży wydaje się być dla niej wybawieniem. Mężczyznom, którzy nie będą brali czynnego udziału we wspomnianych powyżej zabiegach trudniej będzie stworzyć pozytywną relację z dzieckiem w późniejszych okresach.
A budować ją powinni poprzez poświęcanie czasu dziecku, bycie dla niego wsparciem w sytuacjach trudnych, ale co również bardzo istotne, poprzez bycie autorytetem. Przez bycie autorytetem mam na myśli między innymi konsekwencję w działaniu, a także co wydać się może trochę przewrotne, nie bycie przyjacielem dziecka. Należy bowiem pamiętać, by nie zatrzeć granicy, jaka powinna się znaleźć między dorosłym a dzieckiem, trudno bowiem od potomka, który uważa tatę za swojego przyjaciela, cokolwiek egzekwować. Należy więc pamiętać, by tata był przede wszystkim rodzicem swojego dziecka.
M. Błażej: Stereotyp mówi o roli taty jako twardego faceta, wyznaczającego granice i stosującego kary. Czy tata to rzeczywiście ten strażnik dyscypliny?
M. Byks: Na straży dyscypliny powinien oczywiście stać tata, ale przy jego boku powinna stać również mama. Na nic zda się konsekwencja taty w obliczu uginającej się pod presją dziecka mamy i odwrotnie. Oboje powinni być konsekwentni w działaniach i pokazywać dziecku, iż nie ma ono możliwości zmienienia raz podjętej przez nich decyzji. Kiedy jedno z nich, dajmy na to tata, ugnie się i zawiesi jakąś karę nałożoną przez mamę, to nie niszczy tylko jej autorytetu, burzy on autorytet obojga rodziców, a więc także i swój. Tworzy on wtedy w głowie dziecka obraz rodziców, którzy nie potrafią między sobą dojść do porozumienia, i można być pewnym, że wykorzysta ono tę słabość.
M. Błażej: Podobno „chłopaki nie płaczą”. Jak wpływa sposób okazywania uczuć przez tatę na rozumienie przez dziecko emocji? Czego taka „twarda” postawa uczy?
M. Byks: Muszę się stanowczo sprzeciwić tłumieniu emocji, co moim zdaniem kryje się pod pojęciem „twardej” postawy. Niezależnie od płci rodzica i jego wieku, każdy z nich ma prawo do emocji, które są w nich i do ich wyrażania, musi się to oczywiście odbywać w granicach rozsądku. Tłumienie emocji prowadzi bowiem do ich nawarstwiania, co skutkować może ich wybuchem w najmniej odpowiednim momencie. Dziecko widząc „twardego” tatę lub mamę uczy się, że emocji nie należy uzewnętrzniać, podąża śladem rodziców. Jest więc również narażone na wszelkie negatywne efekty tegoż nawarstwienia.
Niechęć do wyrażania emocji upośledza także inteligencję emocjonalną. Dziecko czy też dorosły, których ten rodzaj inteligencji nie rozwija się prawidłowo, nie odnajdą się w społeczeństwie, nie będą potrafili się z nim porozumieć, a co gorsza, nie będą w stanie zrozumieć samych siebie i stanów w nich panujących.
M. Błażej: Serdecznie dziękuję Panu za rozmowę.
Marcin Byks – psycholog dziecięcy, ukończył studia na UAM – specjalność psychologia kliniczna; prowadzi terapie wczesnodziecięcych zaburzeń rozwoju oraz zajęcia ukierunkowane na wspomaganie i kompensowanie rozwoju dziecka. http://www.integracja-plus.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=3&Itemid=3
