Kobieto w ciąży – znasz swoje prawa?

Jesteś w ciąży – poinformuj o tym pracodawcę, najlepiej przynosząc zaświadczenie od lekarza. Od tego momentu możesz korzystać z praw związanych z ochroną macierzyństwa.

1. Jesteś chroniona od zwolnienia. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego. WYJĄTEK: jesteś zatrudniona jest na okres próbny nie przekraczającym 1 miesiąca.
2. Umowa o pracę zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu. WYJĄTEK: jesteś zatrudniona na umowę na zastępstwo.
3. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego może nastąpić tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.
4. Możesz pracować 8 h dziennie i tylko w dzień. Jeśli przed ciążą pracowałaś w systemie równoważnego czasu pracy lub w porze nocnej, pracodawca na czas trwania ciąży powinien zmienić twój rozkład pracy – zachowujesz przy tym prawo do pełnego wynagrodzenia. UWAGA!!! To prawo obowiązuje do 4 roku życia dziecka.
5. Pracodawca chce cię wysłać w delegację – może to zrobić jeśli podpiszesz zgodę.
6. Musisz wyjść na badania lekarskie związane z ciążą (np. USG, badanie krwi), a nie możesz ich zrobić po za godzinami pracy – pracodawca ma obowiązek zwolnić od pracy na czas wykonywania badań zleconych przez lekarza. Zachowujesz przy tym prawo do pełnego wynagrodzenia.
7. Pracodawca nie może cię teraz zatrudnić (podobnie gdy karmisz piersią) przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia np. praca w hałasie przekraczającym 65 dB; w narażeniu na szkodliwe czynniki chemiczne (gdy badania środowiska pracy wykazały przekroczenie 1/3 Najwyższego Dopuszczalnego Stężenia); prace grożące ciężkimi urazami fizycznymi i psychicznymi (np. w kanałach); prace w mikroklimacie zimnym, gorącym lub zmiennym (gdy nagła zmiana temperatury jest >15°C); praca przy podnoszeniu i przenoszeniu ciężarów > 3kg (przy pracy stałej); praca w pozycji stojącej > 3 h; praca w pozycji wymuszonej; praca z zagrożeniami biologicznymi (np. wirus HIV, toksoplazmowa, różyczka)
8. Pracujesz w biurze, przy komputerze –nie możesz jednorazowo pracować przy ekranie komputera dłużej niż 50 minut, a po tym czasie powinnaś skorzystać z co najmniej 10-minutowej przerwy.

Urodziłaś? Gratulacje 🙂 Do czego masz prawo:

1. Przysługuje ci urlop macierzyński w wymiarze 20 tygodni (przy urodzeniu 1 dziecka), 31, 33, 35 lub 37 tygodni (przy urodzeniu 2, 3 , 4 lub 5 dzieci przy jednym porodzie). Nie więcej niż 6 tygodni urlopu możesz wziąć przed porodem. 14 tygodni urlopu musisz wziąć ty, pozostałą część może wziąć tata wychowujący dziecko.
2. Bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze ty albo tata macie prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 32 tygodni (przy urodzeniu 1 dziecka) lub do 34 (przy urodzeniu 2 lub więcej dzieci przy jednym porodzie). Urlop rodzicielski jest udzielany jednorazowo albo w częściach nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia.
3. Tata dodatkowo ma prawo do 2 tygodniowego urlopu ojcowskiego. Z urlopu ojcowskiego może skorzystać do momentu ukończenia przez dziecko drugiego roku życia. Urlop w wymiarze dwóch tygodni tata może wykorzystać jednorazowo lub w dwóch równych częściach.
4. Chcesz być dłużej z dzieckiem? Masz prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat, jednak nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 4 lat. Urlop może być dzielony, ale najwyżej na 4 części.Możecie podzielić go między siebie. Aby z niego skorzystać musisz być zatrudniona/-y co najmniej 6 miesięcy. W czasie urlopu wychowawczego masz prawo podjąć pracę zarobkową (np. na pół etapu) u dotychczasowego lub innego pracodawcy albo inną działalność, a także naukę lub szkolenie, pod warunkiem że nie wyłącza to możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
5. Po powrocie z urlopu wychowawczego pracodawca powinien zatrudnić cię na dotychczasowym stanowisku, a jeśli nie jest to możliwe, na stanowisku równorzędnym, odpowiadającym twoim kwalifikacjom. Wynagrodzenie nie powinno być niższe niż to, które dostawała/-byś, gdyby po urlopie wrócił na to samo stanowisko, jakie zajmowałaś/-eś wcześniej.
6. Jeżeli nie chcesz korzystać z urlopu wychowawczego możesz złożyć wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego etatu. Pamiętaj jednak, że wraz z obniżeniem wymiaru czasu pracy zmniejsza się również twoje wynagrodzenie wymiar urlopu wypoczynkowego. Z obniżonego wymiaru pracy możesz korzystać przez okres 3 lat, jednak nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 4 roku życia.
7. Nie chcesz korzystać z urlopu wychowawczego a karmisz piersią? Masz przerwy na karmienie dziecka piersią. Z przerwy tej możesz korzystać także jeśli pracujesz w obniżonym wymiarze czasu pracy (ale pracujesz >4 h/dziennie). Jeżeli dzienny czas twojej pracy nie przekracza 6 godzin – przysługuje ci jedna półgodzinna przerwa na karmienie. Jeżeli pracujesz więcej niż 6 godzin – masz prawo do dwóch półgodzinnych przerw. Zgodne z prawem jest jeśli te dwie przerwy chcesz połączyć ze sobą i możesz wyjść do domu godzinę wcześniej. Przepisy nie określają wieku dziecka, do którego przysługuje przerwa na karmienie. Co do zasady – decydujesz o tym sama pracownica. Na żądanie pracodawcy, powinnaś jednak przedstawić zaświadczenie lekarskie, że wciąż karmisz piersią.
8. Dodatkowo jedno z Was może wykorzystać elastyczny czas 16 godzin lub 2 dni (w ciągu roku kalendarzowego) zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. O tym jak wykorzystać ten czas decydujesz składając pierwszy w danym roku wniosek o jego udzielenie.

Opracowała: dr inż. Sylwia Białecka – Specjalista ds. BHP i REACH