Pielęgnacja kikuta pępowinowego nie jednym rodzicom spędza sen z powiek i wiąże się ze stresem oraz wątpliwościami. Pierwsze doświadczenie w kontakcie z dzieckiem i jego pielęgnacją, może być naznaczone niepewnością, ale praktyka czyni mistrza!
Kikut pępowinowy to pozostałość po sznurze pępowinowym łączącym łożysko
z dzieckiem, który zostaje przecięty po jego narodzinach. Kikut początkowo zostaje zabezpieczony klemem – specjalnie do tego przeznaczonym zaciskiem, zdejmowanym
w szpitalu przed wyjściem do domu. Jego wygląd ulega zmianie, ponieważ z początkowo wilgotnego, biało-niebieskiego zaczyna się wysuszać i przybiera kolor ciemnobrązowy, co zauważyć można na przestrzeni kilku pierwszych dni życia dziecka. Prawidłowa pielęgnacja kikuta pępowinowego jest bardzo istotna, z racji prewencji ewentualnego jego zainfekowania.
Prawidłowa pielęgnacja kikuta pępowinowego to – sucha pielęgnacja w higienicznych warunkach. Co to oznacza i jakie są aktualne zalecenia?
Gdy chcesz przystąpić do pielęgnacji kikuta pępowinowego – umyj ręce wodą z mydłem. Jeśli kikut pępowinowy został osikany lub ubrudzony kupką – powinien być umyty wodą
(z mydłem) i osuszony (gazikiem lub przeznaczonymi do tego patyczkami). Górny brzeg pieluszki należy wywinąć tak, by nie przykrywał kikuta, gdyż ważne jest jego wietrzenie.
W czasie pielęgnacji kikuta pamiętaj, by dotrzeć do miejsca między jego nasadą (suchą częścią), a skórą. Możesz go normalnie dotknąć, a gazikiem lub patyczkiem dokładnie przetrzeć to miejsce. W trakcie procesu oddzielania się kikuta pępowinowego, w omówionym miejscu pojawić się może pewnego rodzaju wydzielina, świadcząca o prawidłowym przebiegu gojenia. Nie bój się, okolice kikuta pępowinowego nie są unerwione, więc nie sprawisz swoim działaniem bólu, a jedynie pomożesz dziecku w utrzymaniu prawidłowej higieny kikuta pępowinowego.
W czasie kąpieli, warto zwrócić uwagę, czy kikut pępowinowy nie jest zamoczony przez dużą ilość wody w wanience (ale bez stresu, delikatne, przypadkowe polanie wodą tego miejsca, nie stanowi zagrożenia).
Dzięki właściwej metodzie pielęgnacji, zapewnisz odpowiedni proces gojenia, a czas oddzielania się kikuta pępowinowego nie będzie przedłużony. Ciekawostką jest wynik pewnego badania odnoszącego się do kolonizacji bakterii po porodzie. Mianowicie zaobserwowano, że u dzieci urodzonych siłami natury, które doświadczyły bezpośredniego kontaktu skóra do skóry po porodzie, czas oddzielenia się kikuta pępowinowego był nieco krótszy, niż u dzieci, które urodziły się poprzez cięcie cesarskie i nie skorzystały z tego kontaktu. Podobna tendencja do szybszego oddzielania się kikuta, wystąpiła u matek przebywających nieustannie z dzieckiem w salach rooming-in, w odróżnieniu od dzieci przebywających na salach intensywnej terapii.
Oddzielenie kikuta pępowinowego przeważnie trwa 5-15 dni. W czasie pielęgnacji w domu zwróć uwagę, czy na skórze przy pępku nie pojawia się obrzęk, zaczerwienienie powyżej 5mm, czy niepokojący wysięk (wiedz też, że oddzielający się kikut pępowinowy może delikatnie podkrwawiać, natomiast czym innym jest wyciek krwi czy ropy). Pamiętaj,
że swoje wątpliwości możesz skonsultować na wizycie patronażowej u położnej lub lekarza rodzinnego.
Czego nie stosuje się przy pielęgnacji kikuta pępowinowego?
Nie należy stosować alkoholu, ponieważ jego działanie nie tylko jest krótkotrwałe,
ale podrażnia i wysusza bardziej skórę, niż sam kikut. Niektóre dane wykazują nawet przypadki poparzeń niedojrzałej jeszcze skóry noworodka lub zaczerwienień wokół pępka, poprzez stosowanie alkoholu do pielęgnacji. Badania przeprowadzane na noworodkach mówią, że stosowanie alkoholu często wydłuża czas odpadania kikuta pępowinowego.
Nadmierne i rutynowe stosowanie antyseptyków u dzieci zdrowych, urodzonych o czasie, również nie należy do rekomendowanych metod pielęgnacji. Stosuje się je w przypadku styczności z bakteriami w sytuacji pobytu w szpitalu, czy niekorzystnych (czyt. niehigienicznych) warunków domowych. Najczęściej zalecanym antyseptykiem
jest oktenidyna o działaniu przeciwbakteryjnym, stosowana miejscowo, raz na dobę.
„Przewodnik dla rodziców Pierwsze 2 lata życia dziecka” wyd.przez Medycynę Praktyczną, Kraków 2012
„Pielęgnacja pępka noworodka – nowe zalecenia”, E. Kamińska, Biblioteka Faktów nr1/2010
„Analiza różnych metod pielęgnacji, gojenia się i czasu oddzielania kikutów pępowinowych noworodków w aspekcie nowych rekomendacji wprowadzonych przez Nadzór Krajowy
w Dziedzinie Neonatologii w 2010 roku”, M.Rzanny, M.Zalejska, Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 6, zeszyt 2, 99-103, 2013
Izabela Trzeszczkowska
Położna rodzinna w Szkole Rodzenia Bambino, edukator ds. laktacji, pedagog wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, doradca noszenia Clauwi, autorka bloga www.liveinfamily.pl
