Rozwój psychoruchowy dziecka przebiega według określonego przez naturę (zaprogramowanego genetycznie) schematu. Kamienie milowe stanowią podstawę do prowadzenia obserwacji i monitorowania rozwoju dziecka w kolejnych latach życia. Za indywidualną zmienność człowieka odpowiadają nie tylko wrodzone cechy, ale również wpływy środowiskowe, co powoduje, że droga rozwoju każdego dziecka jest jedyna w swoim rodzaju. Poniżej przedstawione etapy rozwoju dziecka do 18-go miesiąca życia są swego rodzaju zarysem, od którego opóźnienie 2-4 tygodni nie jest problemem, którym należy się martwić.
1 miesiąc
- Dziecko leżąc na brzuchu punkt podporu ma na mostku, potrafi oderwać brodę od podłoża
- Dłonie zaciśnięte w pięści trzyma przy twarzy
- Prymitywne kopanie
- Asymetria pozycji ciała o zmiennym kierunku
6 tygodni
- Fiksowanie wzroku (min. 1 min.) na osobach lub zabawkach
- Symetryczny podpór na przedramionach w pozycji na brzuchu
2 miesiące
- Koordynacja ręka – ręka,
- Krótkotrwałe układanie głowy w linii pośrodkowej
- Unosi klatkę piersiową w pozycji na brzuchu
- Uśmiech socjalny
3 miesiące
- Stabilne leżenie na plecach z możliwością uniesienia wszystkich czterech kończyn nad podłoże, izolowany ruch głowy (niezależny od reszty ciała)
- Symetryczny podpór na łokciach, środek ciężkości pozostaje na brzuchu
- Obraca się na bok
4 – 4,5 miesiąca
- Dowolny chwyt ręką z celowym dążeniem kończyny górnej
- Podążanie ręką za zabawką poza linię pośrodkową ciała
- Asymetryczny, celowy podpór na jednym łokciu
- Kontakt paluch -paluch w pozycji na plecach
5 miesięcy
- Sięga rękoma kolan, genitaliów
- Kontakt stopa – stopa (podeszwa – podeszwa)
- Wzorzec pływania (w pozycji na brzuchu podpiera się rękach, po czym unosi ręce przed siebie albo na boki, unosi wysoko głowę, odrywa nóżki od podłoża i pręży je, wypręża cały tułów i kołysze się do przodu i do tyłu, na boki. Następnie wraca do podporu na podłożu).
6 miesięcy
- Ustąpienie odruchu ssania i odruchu chwytnego ręki
- Chwyt za podudzia
- Obrót z pleców na brzuch w sposób skoordynowany
- Symetryczny podpór na otwartych dłoniach
- Ciężar ciała na spojeniu łonowym
7 – 7,5 miesiąca
- Obrót z brzucha na plecy
- Siad boczny (podstawa trapez) później siad skośny (podstawa trójkąt)
- Sięga rękoma stóp, a następnie podciąga do ust
- Pozycja czworacza z bujaniem
- Ruchy żuchwy na boki
- Sięganie ponad głowę
- Chwyt pensetowy
8 – 9 miesiąc
- Czworakowanie
- Przejście z siadu skośnego do prostego
- Wstawanie przy meblach (naprzemiennie z kończyny dolnej prawej i lewej)
- Chwyt szczypcowy
- Chód niedźwiedzi (na czterech kończynach wyprostowanych)
10-11 miesiąc
- Przemieszcza się przy meblach krokiem dostawnym
- Potrafi stać przytrzymując się jedną ręką, wykonuje obroty w pozycji stojącej
- Stoi przez kilka sekund bez podporu
- Chodzi krokiem naprzemiennym przy tzw. pchaczu
12 miesięcy
- Stoi stabilnie z uniesionymi rękoma i dość szeroko rozstawionymi nogami
- Broni się przed upadkiem do tyłu
- Robi pierwsze samodzielne kroki
13 – 18 miesiąc
- Sprawnie chodzi
- Biega
Powyżej został przedstawiony rozwój dziecka do momentu samodzielnego chodu. Kolejne etapy występują już w większych odstępach od siebie. Dziecko w tym czasie nie tylko nabywa nowych umiejętności, ale doskonali zdobyte wcześniej. Czas osiągania umiejętności z zakresu prezentowanych kamieni milowych odnosi się zazwyczaj do 50 centyla dla wieku. Zapoznając się z tym, co jest „normalne” lub typowe w rozwoju dziecka, rodzice są w stanie zauważyć nieprawidłowości i opóźnienia rozwojowe swojej pociechy. Jeśli tak się stanie kolejnym krokiem powinna być ocena rozwoju psychoruchowego dziecka przez doświadczonego specjalistę rehabilitacji i fizjoterapii. Im wcześniej to nastąpi tym lepiej, więc nie warto zwlekać i czekać z założonymi rękoma.
dr n. med. Marcin Machnia
mgr Karolina Urazińska
Klinika Rehabilitacji
Instytut „Centrum Zdrowia Matki Polki” w Łodzi
