Jakie masz prawa w ramach NFZ?

Czy znasz swoje prawa w ciąży? Wiesz, jakie obowiązują standardy opieki okołoporodowej? Koniecznie przeczytaj artykuł Katarzyny Łodygowskiej – prawniczki i właścicielki bloga www.matkaprawnik.pl  Niech to będzie Twoja biblia przed porodem!

Kobieta w ciąży ma zagwarantowany dostęp do każdego lekarza w ramach usług oferowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia, w dniu zgłoszenia lub najpóźniej w ciągu 7 dni roboczych. W miejscach rejestracji pacjentów do udzielania świadczeń opieki zdrowotnej, w miejscach udzielania świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej oraz w aptekach, odpowiednio świadczeniodawca albo kierownik apteki, powinni uwidocznić pisemną informację o Twoich uprawnieniach.

Zgodnie z art. 47c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z 27 sierpnia 2004 r., kobieta w ciąży ma prawo do:

• korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej (art. 47c ust. 1 ww. ustawy),
• korzystania poza  kolejnością z usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach (art. 47c ust. 1 ww. ustawy),
• korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej w dniu zgłoszenia lub najpóźniej w ciągu 7 dni roboczych od dnia zgłoszenia (art. 47c ust. 3 i 4 ww. ustawy),

W przypadku świadczenia usług opieki zdrowotnej poza kolejnością, nie można mówić o pierwszeństwie w kolejce do rejestracji ale o pierwszeństwie w  prowadzonej przez zakład opieki zdrowotnej liście oczekujących do lekarza. 

Powyższe uprawnienia powinny być respektowane za okazaniem:

• zaświadczenia od lekarza potwierdzającego ciążę,
• dokumentu potwierdzającego Twoją tożsamość,
• skierowania (jeśli dotyczy).

UWAGA! Karta ciąży nie będzie potwierdzeniem posiadania szczególnych uprawnień!

Jeśli spotykasz się z odmową a posiadasz szczególne uprawnienia do świadczeń, powinnaś zwrócić się do kierownictwa placówki, składając pisemną prośbę o wyznaczenie wizyty w ustawowym terminie.

 

CO WARTO WIEDZIEĆ PRZED PORODEM – CZYLI STANDARDY OPIEKI OKOŁOPORODOWEJ

1. Rodząca ma prawo wymagać, aby podczas porodu był przy niej tylko niezbędny personel. Na obecność studentów powinna wyrazić zgodę. Gwarantuje to art. 22 ust. 2 Ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Wyjątkiem jest poród w Szpitalu Klinicznym tj. szpital III – najwyższego, poziomu referencyjnego, stanowiący bazę naukowo-dydaktyczną dla uczelni medycznej. Podstawę stanowi 36 ust. 4 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty: do klinik i szpitali akademii medycznych, medycznych jednostek badawczo-rozwojowych i innych jednostek uprawnionych do kształcenia studentów nauk medycznych, lekarzy oraz innego personelu medycznego w zakresie niezbędnym do celów dydaktycznych nie stosuje się art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.

1. Rodząca ma prawo pić wodę oraz inne przejrzyste płyny na każdym etapie porodu (Rozdział V.3.5 Standardów Opieki Okołoporodowej): w celu nawiązania dobrego kontaktu z rodzącą osoby sprawujące opiekę oraz inne osoby uczestniczące bezpośrednio w udzielaniu świadczeń zdrowotnych w szczególności: zapewnić rodzącej możliwość spożywania przejrzystych płynów, także podczas aktywnej fazy porodu.
2. Zakładanie wkłucia do żyły obwodowej powinno nastąpić tylko i wyłącznie w sytuacji tego wymagającej. Jest to tzw. czynność interwencyjna i osoba sprawująca opiekę powinna być gotowa na zrobienie wkłucia, jednak robienie tego na wszelki wypadek nie powinno mieć miejsca (Rozdział VIII.2.n twz. Standardów Opieki Okołoporodowej).
3. Wykonywanie lewatywy i golenie owłosienia łonowego wykonuje się jedynie na życzenie rodzącej (Rozdział VIII.2.m Standardów Opieki Okołoporodowej).
4. Rodzącą należy traktować z szacunkiem. To oznacza w szczególności: możliwość brania udziału w podejmowaniu decyzji dotyczących porodu, nawiązanie dobrego kontaktu z rodzącą poprzez odpowiedni ton rozmowy i odpowiednie słowa. Personel sprawujący opiekę powinien przedstawić się i wyjaśnić swoją rolę w opiece. Jeśli w czasie porodu zmienia się personel – każda nowa osoba powinna zastosować się do tych samych standardów.
5. Uśmierzanie bólu porodowego. Osoba sprawująca opiekę nad rodzącą podczas porodu, powinna przedstawić jej pełną informację o niefarmakologicznych i farmakologicznych metodach łagodzenia bólu porodowego. Natomiast o tym, jakie metody dostępne są w danym szpitalu, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie standardów postępowania medycznego w łagodzeniu bólu porodowego, powinna zostać poinformowana już na etapie przyjęcia do szpitala (Rozdział I, punkt 7 wyżej wymienionego Rozporządzenia). Dobór metody łagodzenia bólu musi być z rodzącą uzgodniony. Trzeba jednak pamiętać, iż zgodnie z przepisami – farmakologiczne metody łagodzenia bólu porodowego są wdrażane w przypadku braku oczekiwanej skuteczności zastosowanych metod niefarmakologicznych lub wystąpienia wskazań medycznych do ich stosowania. Rozpoczęcie farmakologicznego łagodzenia bólu porodowego każdorazowo jest poprzedzone badaniem położniczym i przeprowadzoną przez lekarza położnika udokumentowaną oceną natężenia bólu lub identyfikacją wskazań medycznych oraz uzyskaniem zgody rodzącej na zastosowanie proponowanej metody. To czy rodząca otrzyma znieczulenie zależy nie tylko od samopoczucia i subiektywnego odczuwania bólu rodzącej ale również od lekarza prowadzącego poród. Żadne przepisy nie gwarantują rodzącej otrzymania znieczulenia farmakologicznego. Co zatem należałoby zrobić przed porodem bez względu na to o jakich metodach myśli kobieta w ciąży?

• porozmawiać z osobą prowadzącą ciążę – lekarzem bądź położną – o wszystkich metodach łagodzenia bólu porodowego;
• dowiedzieć się jakie metody łagodzenia bólu dostępne są w szpitalu, który wybrała ciężarna;
• poszukać opinii dotyczących przebiegu porodów w szpitalu, który wybrała ciężarna;
• odwiedzić stronę internetową szpitala, gdyż wiele z nich udostępnia informacje o dostępnych metodach łagodzenia bólu porodowego;
• w razie pytań, skontaktować się z dostępnym w każdym szpitalu Rzecznikiem Praw Pacjenta.

7. Można nie wyrażać zgody na każdy zabieg w szpitalu, zarówno przed porodem jak i w jego trakcie a później na oddziale. Na każdy oznacza, że ciężarna nie musi wyrażać zgody np. na podanie oksytocyny, przebicie pęcherza płodowego, założenie tzw. balonika do pochwy, masaż szyjki macicy, nacięcie krocza czy manewr Kristellera – Rozdział IV.2.6 Standardów Opieki Okołoporodowej (każdorazowo uzyskują zgodę rodzącej na wykonanie wszelkich zabiegów i badań).
8. Osoba sprawująca opiekę nad rodzącą, powinna zachęcać do zajęcia pozycji, którą będzie uważała za najwygodniejszą. To również oznacza, że rodząca ma prawo wybrać taką pozycję, która będzie jej najbardziej odpowiadała.
9. W II okresie porodu (okres między całkowitym rozwarciem szyjki macicy a urodzeniem noworodka) osoba sprawująca opiekę nad ciężarną ma obowiązek chronić jej krocze. Nacięcie krocza, należy stosować tylko w medycznie uzasadnionych przypadkach i odnotowuje się to w dokumentacji medycznej (Rozdział IX.4.7 Standardów Opieki Okołoporodowej) i powinno być poprzedzone wyrażeniem na to zgody przez rodzącą.
10. Osoba sprawująca opiekę nad rodzącą w trakcie porodu, jest zobowiązana do położenia noworodka bezpośrednio na brzuchu matki, jeśli stan ogólny noworodka i matki na to pozwala. Przysługują dwie godziny nieprzerwanego kontaktu „skóra do skóry” z maleństwem. W tym czasie, osoba sprawująca opiekę, powinna pomóc matce w przystawieniu noworodka do piersi, przeprowadzić instruktaż w zakresie prawidłowego przystawiania dziecka do piersi oraz przekazać informacje na temat zasad postępowania w laktacji w pierwszej dobie połogu. Kontakt może zostać przerwany w sytuacji wystąpienia zagrożenia życia lub zdrowia matki lub noworodka (sytuacja do odnotowania w dokumentacji medycznej). Ocena stanu noworodka na podstawie skali Apgar, może być dokonywana na brzuchy mamy. (Rozdział IX.4.8, Rozdział X.5.6, Rozdział VI.3.5, Rozdział XII.1 Standardów Opieki Okołoporodowej).
11. Każda matka ma prawo do instruktażu dotyczącego przystawienia noworodka do piersi oraz prawidłowej laktacji.
12. Osoba sprawująca opiekę w przypadku, kiedy stwierdzi nieskuteczność karmienia piersią, powinna zdiagnozować problem i wdrożyć postępowanie zgodne z aktualną wiedzą na temat laktacji, w celu umożliwienia skutecznego nakarmienia noworodka MLEKIEM MATKI Z PIERSI, a jeżeli nie jest to możliwe – odciągniętym mlekiem matki. Tzw. Standardy Opieki Okołoporodowej zakazują:

• podawania noworodkom karmionym piersią do picia wody, roztworu glukozy,
• dokarmiania sztucznym mlekiem początkowym, jeżeli nie wynika to ze wskazań medycznych; karmienie dziecka sztucznym mlekiem, bez wskazań medycznych i bez wyrażenia przez matkę na to zgody jest niedopuszczalne.

13. Matka ma prawo być przy swoim dziecku podczas każdego nawet najmniejszego zabiegu. Każdy zabieg czy czynność powinna zostać poprzedzona wyjaśnieniami czego dotyczy a następnie powzięciem od niej zgody bądź nie, na jego wykonanie. Dotyczy to nie tylko szczepień, badań ale również kąpieli maluszka. Gwarantuje to art. 21 ust. 2 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Prawo Pacjenta oraz § 7 Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych z 18 sierpnia 2011 r. (Dz.U. Nr 182, poz. 1086) z 25 maja 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 849)

Lekarskie badanie kwalifikacyjne oraz obowiązkowe szczepienia ochronne u osoby, która nie ukończyła 6 roku życia, przeprowadza się w obecności osoby, która sprawuje prawną pieczę nad tą osobą, albo opiekuna faktycznego w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (…) zwanego dalej „opiekunem faktycznym”.

 

Katarzyna Łodygowska

Prawnik i właścicielka firmy i bloga www.matkaprawnik.pl. Stworzyła pierwszy na rynku produkt łączący prawa kobiet z planerem na cały rok – planer matki prawnik. Prowadzi kancelarię doradztwa prawnego dla kobiet, szkolenia i warsztaty dla kobiet w ciąży i młodych mam m. inn. z zakresu prawnych aspektów planowania ciąży, praw okołoporodowych i prawa pracy. Zakopiańska narciarka i mazurski sternik jachtowy. Mama Helenki i kolejnej dziewczynki w drodze.