Połóg czyli 6. tygodni, podczas których organizm wraca do formy po ciąży i porodzie, powinien być okresem wstrzemięźliwości seksualnej.
Po tym czasie kobieta powinna odbyć wizytę kontrolną u ginekologa, aby lekarz ocenił krocze, pochwę, szyjkę i samą macicę po porodzie naturalnym, a po cięciu cesarskim sprawdził także poprawność gojenia rany na macicy i na skórze. Taka kontrola pozwoli podjąć decyzję, czy pacjentka może już bezpiecznie wrócić do aktywności seksualnej. Ważną informacją jest to, czy zakończyło się krwawienie i czy kobieta karmi piersią.
Należy pamiętać, że karmienie piersią może nie być wystarczająco skuteczną metodą antykoncepcji. Wysoki poziom prolaktyny występujący pod wpływem ssania brodawki zmniejsza płodność, ale nie blokuje jej całkowicie. Dlatego też, jeśli młodzi rodzice nie planują kolejnej ciąży, warto pomyśleć o odpowiedniej antykoncepcji, czyli takiej, która nie wpłynie negatywnie na ilość i jakość pokarmu oraz będzie bezpieczna dla mamy. Antykoncepcja powinna być dobrana indywidualnie – „szyta na miarę” dla każdej pacjentki.
Jeśli kobieta nie karmi piersią, ma do wyboru wszystkie metody antykoncepcji, natomiast karmienie wyklucza stosowanie dwuskładniowej tabletki antykoncepcyjnej, plastrów oraz pierścieni dopochwowych. Estrogeny zawarte w tych preparatach przenikają do mleka i mogą niekorzystnie wpływać na dziecko. *Informacje o wpływie na laktację i przenikanie estrogenów do mleka pochodzą z Charakterystyk Produktów Leczniczych klasy: dwuskładnikowa antykoncepcja hormonalna.
Dostępne metody antykoncepcji dla mam karmiących to:
• antykoncepcja mechaniczna: prezerwatywy, kapturek szyjkowy czy też gąbka dopochwowa ze środkiem plemnikobójczym. Powyższe metody można stosować już w momencie zakończenia krwawienia związanego z okresem połogu, jednak ich skuteczność jest ograniczona;
• tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe (minipils, minipigułki), zawierające wyłącznie syntetyczny progesteron (progestagen), który nie ma niekorzystnego wpływu na laktację. Zwykle minipils są dobrze tolerowane, bezpieczne, ale należy pamiętać, że wymagają bardzo skrupulatnego przestrzegania godzin przyjęcia tabletki, co jest warunkiem ich skuteczności;
• wkładka domaciczna – wkładka bez hormonu – w czasie braku miesiączki jest dobrze tolerowana, jednak po jej powrocie krwawienia mogą być bardziej nasilone, często krwotoczne, co skłania pacjentki do zmiany metody na inną;
– wkładka hormonalna (możliwe są dwa rodzaje: o większej–do 8 lat, bądź mniejszej–do 5 lat dawce hormonu), która uwalnia progestagen i może być założona po obkurczeniu się macicy.
– implant podskórny zakładany na ramieniu na okres 3. lat. Zwykle blokuje miesiączkę, ale też może powodować nieregularne krwawienia.
Obecnie metody długoterminowe, do których zaliczamy wkładki oraz implanty, stosowane są coraz częściej, zwłaszcza wśród kobiet, które już nie planują ciąży lub planują ją w czasie bardziej odległym.
Wachlarz metod antykoncepcji.
Ze względu na wygodę duże zainteresowanie pacjentek budzi domaciczna wkładka hormonalna. Należy ona do coraz chętniej stosowanych metod antykoncepcji, a jej założenie przed powrotem miesiączki może wiązać się z brakiem krwawień miesięcznych przez kilka lat stosowania. Metoda cieszy pacjentki, zwłaszcza ze względu na miejscowe działanie antykoncepcyjne, brak konieczności pamiętania o codziennym przyjmowaniu i wysoką skuteczność.
Wkładka hormonalna (ta o wyższej dawce) może być również zastosowana ze wskazań medycznych, w przypadku nadmiernie obfitych krwawień miesiączkowych. Warto wiedzieć, że obecność mięśniaków macicy może być przeciwwskazaniem do założenia i może ograniczać skuteczność leczenia. Miesiączki o mniejszym nasileniu zwykle są mniej bolesne.
Często raz założona wkładka hormonalna jest powtarzana przez pacjentki co kilka lat, nawet do nadejścia menopauzy.
Wszystkie hormonalne środki antykoncepcyjne to leki dostępne jedynie na receptę. Kwalifikację do ich zastosowania oraz nadzór nad stosowaniem sprawuje lekarz ginekolog. W tym celu zbierany jest wywiad medyczny, przeprowadzane badania przedmiotowe (w tym ginekologiczne i piersi) oraz badania dodatkowe, w zakresie zgodnym z decyzją lekarza. Jednym z etapów kwalifikacji jest wykluczenie przeciwwskazań. Specyficzne przeciwwskazania do stosowania hormonalnej antykoncepcji obejmują występowanie i podwyższone ryzyko zakrzepicy żylnej i/lub tętniczej, ciężką chorobę wątroby (do powrotu parametrów wątrobowych do normy), nowotwory wątroby (również łagodne), nowotwory zależne od hormonów jajnikowych (a nawet ich podejrzenie, w tym również krwawienie z dróg rodnych o nieznanej przyczynie) i oczywiście ciążę. Dodatkowo przy antykoncepcji wewnątrzmacicznej przeciwskazaniami będą infekcje/ stany zapalne/nowotwory i stany przednowotworowe narządu rodnego oraz zmiany zniekształcające jamę macicy.
Joanna Bonarek-Sztaba
Ginekolog-położnik, ginekolog plastyk, uroginekolog
Wola Clinic, Warszawa, ul. Jana Kazimierza 31B
Materiał sponsorowany przez firmę Bayer
PP-MIR-PL-0109-1
