Sporym zainteresowaniem mam cieszy się temat ochrony wizerunku dziecka w Internecie. Myślę, że będzie on zyskiwał coraz większą popularność, bo nasza obecność w social media stała się już niemal codziennością. A co za tym idzie, również wrzucanie zdjęć na Facebooka czy Instagram nie jest już niczym wyjątkowym. Bez względu na to jakie mamy podejście do pokazywania wizerunku naszej pociechy publicznie tzn. czy jesteśmy zagorzałymi przeciwnikami, czy też nie podchodzimy do tej kwestii zbyt rygorystycznie, jako rodzice powinniśmy wiedzieć co prawo mówi na ten temat i jak możemy postępować, gdy ktoś wbrew naszej wiedzy lub woli udostępnia zdjęcie dziecka w sieci.
Na początku trzeba rozróżnić dwie sytuacje
Publikacja zdjęć przez samych rodziców.
Oczywiste jest, że maluszek nie może samodzielnie decydować o publikacji zdjęcia, które przedstawia jego wizerunek i to rodzice jako przedstawiciele ustawowi podejmują decyzję o zamieszczeniu fotki np. na portalu społecznościowym. Niejednokrotnie zdarza się, że zdjęcie wrzucane jest spontanicznie, bez wcześniejszej konsultacji z drugim rodzicem. W przypadku, gdy zarówno mama jak i tata akceptują taki stan rzeczy, to nie ma problemu. Sprawa się komplikuje, gdy jeden z rodziców wyraźnie sprzeciwia się umieszczeniu fotki w Internecie. Brak zgody w takiej sytuacji powinien skutkować usunięciem zdjęcia. W sprawach, w których nie uda się porozumieć i dojdzie do poważnego sporu między rodzicami, sprawę można skierować od sądu opiekuńczego, który mając w szczególności na względzie dobro dziecka, wyda stosowne orzeczenie.
Warto pamiętać, że wizerunek każdego człowieka, to dobro osobiste, podlegające ochronie prawnej przewidzianej w ustawie Prawo autorskie i prawa pokrewne. Gdy maluszek podrośnie może wyrazić zdanie, że jakieś zdjęcie na profilu jego rodziców mu się nie podoba albo jest dla niego ośmieszające. Na portalach społecznościowych nie brakuje zdjęć dzieci np. bez ubrań, w pieluszce lub w innej sytuacji lub otoczeniu, które dla starszego dziecka może wydawać się krępujące. Z tych względów warto już od samego początku dbać o to by wrzucane fotki nie naruszały godności maluszka i innych dóbr osobistych.
Publikacja zdjęcia przez osoby trzecie.
Jeżeli jakaś instytucja (np. żłobek, przedszkole) albo jakakolwiek osoba jest w posiadaniu zdjęcia, na którym widnieje wizerunek naszego dziecka, to bez uzyskania naszej zgody nie może legalnie takiego zdjęcia rozpowszechniać. Istnieje jednak kilka wyjątków od tej zasady, bo zgodnie z przepisami zezwolenie na rozpowszechnienie wizerunku nie jest wymagane jeśli:
- otrzymano zapłatę za pozowanie do zdjęcia,
- wizerunek należy do osoby powszechnie znanej, a zdjęcie wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych (ten przypadek nie znajdzie zastosowania w stosunku do niemowlęcia),
- wizerunek dziecka stanowi jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, czy impreza publiczna.
W przypadku, gdy wizerunek dziecka zostanie opublikowany wbrew opisanym powyżej regułom można podjąć stosowne kroki prawne, a do wyboru jest kilka możliwości:
- Można zażądać zaniechania naruszenia praw związanych z ochroną wizerunku tj. wzywamy „winowajcę” do zaprzestania publikacji wizerunku online.
- Kolejna opcja to żądanie usunięcia skutków naruszenia praw do ochrony wizerunku np. wzywamy do usunięcia zdjęcia lub zdjęć z portalu.
- Możemy również zażądać naprawienia wyrządzonej szkody tj. żądamy zapłaty odszkodowania (jeśli publikacja wizerunku dziecka spowodowała szkodę majątkową).
- Istnieje również możliwość skierowania roszczeń o zapłatę zadośćuczynienia za krzywdę z tytułu naruszenia dóbr osobistych.
- Jeśli osoba/ podmiot, który uzyskał na skutek nielegalnego rozpowszechnienia wizerunku naszego dziecka jakiekolwiek korzyści materialne, możemy domagać się wydania tych korzyści.
- Inną opcją jest również żądanie zapłaty określonej sumy pieniężnej na cel społeczny.
Dodatkowo rodzice jako osoby uprawnione mogą się domagać jednokrotnego albo wielokrotnego ogłoszenia w prasie oświadczenia o odpowiedniej treści i formie lub podania do publicznej wiadomości części albo całości orzeczenia sądu wydanego w sprawie, w sposób i w zakresie określonym przez sąd.
Jak widać istnieje szerokie spektrum środków prawnych, które dają możliwość uzyskania rekompensaty za nielegalne rozpowszechnianie zdjęć dziecka i są zarazem na tyle dotkliwe, że w obawie przed konsekwencjami mogą skutecznie odstraszać osoby nieuprawnione do działania bez zgody rodziców.
Autorka artykułu: Justyna Dudziec-Bloch, Radca Prawny
