Integracja sensoryczna jest procesem neurologicznym, organizującym wrażenia płynące z ciała i środowiska w taki sposób, by mogły zostać użyte do powstania odpowiednich reakcji i celowego działania.
Jak wspomagać rozwój sensoryczny w domu? Co można wykorzystać?
W okresie niemowlęcym:
- weźmy dzieci na ręce – nośmy je, huśtajmy, masujmy, bodźmy blisko
- umożliwiajmy im swobodne poznawanie świata różnych faktur i różnorodnych przedmiotów
- zorganizujmy im bezpieczną przestrzeń w domu na podłodze, do swobodnego przemieszczania się o własnych siłach, im więcej czasu dzieci spędzają na podłodze, tym lepiej wpływa to na ich rozwój
- dajmy im raczkować nie tylko po dywanie, ale też po podłodze, płytkach, piasku, trawie, czy kamykach
- nazywajmy części ciała podczas ubierania/ rozbierania, mycia, masażu
- nazywajmy strony ciała – prawa/ lewa i kierunki ruchu – prawo, lewo, przód, tył – także podczas bujania
Na późniejszym etapie, można dostarczyć dziecku, adekwatnie do jego wieku i możliwości stymulację w każdym z obszarów:
Układ przedsionkowo-proprioceptywny
- zawijanie w koc, kołdrę, oklepywanie, ugniatanie
- zabawy w przepychanie, siłowanie się
- obroty na krześle obrotowym (delikatne, obserwując reakcję dziecka)
- huśtanie w kocu, na huśtawce
- wspinanie
- skakanie na piłce z uszami, trampolinie
- angażowanie w czynności domowe: odkurzanie, mycie podłóg
- chodzenie gołymi stopami po powierzchni o różnej fakturze
- chodzenie na piętach, palcach, kolanach
- turlanie się po podłodze w różnych kierunkach
- czołganie się do przodu i do tyłu
- chodzenie na czworaka do przodu i do tyłu
- podnoszenie piłki nogami
- przenoszenie piłek lub kulek z gazet nogami
- gra w piłkę (łapanie, rzucanie, odbijanie, kopanie)
- jazda na rowerze
- budowanie toru przeszkód
- stanie na jednej nodze z oczami zamkniętymi/otwartymi
Układ dotykowy
- dotykanie dłoni i przedramion materiałami o różnej fakturze
- zabawa plasteliną, ciastoliną, piaskiem kinetycznym, produktami sypkimi (kasza, ryż, groch itp.), budyniem, krochmalem itp.
- szukanie przedmiotów ukrytych w kaszy, ryżu, grochu, budyniu itp.
- dotykanie dziecka palcem i lokalizowanie przez niego dotkniętego miejsca
- rozpoznawanie przedmiotów dotykiem (bez udziału wzroku)
- angażowanie w gotowanie, pieczenie (wyrabianie ciasta dłońmi, obieranie i krojenie warzyw, owoców)
- masaż z wykorzystaniem różnych masażerów (szczotka chirurgiczna, wałki itp.).
- masażyki z wykorzystaniem różnych rymowanek
Układ słuchowy
- granie na instrumentach – dziecko naśladuje to co zagraliśmy;
- puszki szmerowe – dobieranie w pary takich samych dźwięków;
- bawimy się w mówienie cicho, szeptem (do ucha), mówienie głośne (krzyk);
- lokalizacja głosu – wołamy dziecko po imieniu na większej przestrzeni. Dziecku, któremu nie przeszkadza zakrycie oczu chustą, możemy zaproponować zabawę „szukaj mnie”;
- „zrób co słyszysz” – np. na jedno klaśnięcie – przysiad, na dwa klaśnięcia – podskok, odgłos spadającej książki na podłogę – kładzenie rąk na głowie itp.;
- „co przesypuję?” – przesypujemy różne substancje np. piasek, kasza, groch, fasola, ryż, makaron, dziecko odgaduje co zostało przesypane z kubka do kubka;
- wystukiwanie rytmu – uderzamy w podłogę, bądź stół i dziecko musi powtórzyć taki sam rytm
Układ wzrokowy
- ćwiczenia na spostrzegawczość wzrokową (szukanie różnic lub podobieństw na obrazkach, szukanie drogi w labiryncie, łączenie kropek linią, szukanie ukrytych przedmiotów)
- zabawy latarką (wodzenie wzrokiem za światłem latarki na ścianie)
- patrzenie na przedmioty przez kolorową folię
- układanie wzorów z figur geometrycznych – podajemy dziecku wzór, dziecko odtwarza ten wzór
Należy przestrzegać norm dotyczących czasu spędzanego przed telewizorem/tabletem, może to prowadzić do nadmiernego przeciążenia układu nerwowego.
Układ smakowo – węchowy
- stymulację fakturowa – dotykanie twarzy: pędzlem, futerkiem, kolczastą piłeczką, piórkiem, folią itp.
- trening węchowy – podawanie pojemniczków zapachowych np. wanilia, cytryna, ocet, lawenda itp.;
- wąchanie olejków eterycznych, przypraw
- łączenie zapachów w pary
- wbijanie goździków w pomarańcze
- szukanie ukrytego zapachu
- ustawianie pojemników z zapachami najbardziej, do najmniej przyjemnych
- określenie preferencji zapachowej (lubisz ten zapach?)
Materiał opracowany przez:
Natalia Hoja – terapeuta Integracji Sensorycznej
