Wszyscy rodzice z niecierpliwością czekają na pierwsze słowo swojego Malucha. Mama, tata, czy może babcia? Każdy pragnie być tą pierwszą, świadomie wskazaną przez dziecko osobą. Jak rozwija się mowa dziecko? Co powinno zaniepokoić rodziców?
Okresy rozwoju dziecka
Okres rozwoju mowy można podzielić na kilka etapów. Należy jednak uwzględnić fakt, że podany wiek dziecka dla poszczególnych faz, jest granicą umowną. Każdy Maluch rozwija się indywidualnie i dlatego też, nie warto niepokoić się na zapas, w przypadku występowania pewnych przesunięć. Wszelkie wątpliwości rozwieje konsultacja logopedyczna.
Okres melodii
2 – 6 miesiąc życia
W tym czasie Maluch głuży. Jest to pierwsza po krzyku faza rozwoju mowy dziecka. Dziecko wydaje dźwięki niezamierzone, przypadkowe, dzięki czemu ćwiczy narządy mowy. Charakterystyczne dla głużenia są dźwięki gardłowe, tylnojęzykowe, takie jak agu, gha, kha, gli, kli, tli, ebw, bwe, a także wibrujący dźwięk przypominający r. Warto zwrócić uwagę, że głużenie występuje u wszystkich niemowląt, bez względu na kulturę i język. To pewnego rodzaju odruch bezwarunkowy, który dotyczy także dzieci niesłyszących.
6- 9 miesiąc życia
To okres, w którym Maluch uroczo gaworzy. Często powtarza usłyszane dźwięki z otoczenia i próbuje naśladować dochodzące odgłosy. Rodzice mają niesamowitą frajdę, słuchając, jak Maluch „bawi się” wypowiedzianymi przez siebie dźwiękami. Należy pamiętać, że gaworzy tylko dziecko słyszące. Zatem, jeżeli do 7 miesiąca życia u Malca nie występuje ta cecha, wówczas konieczna jest konsultacja lekarska lub logopedyczna.
Okres wyrazu
1 – 2 rok życia
Pomiędzy pierwszym a drugim rokiem życia Maluch powtarza wypowiedzi po dorosłych, naśladuje także dźwięki naturalne (onomatopeja). Ponadto, świadomie wypowiada pierwsze słowa, takie jak; mama, tata, baba. W tym czasie dziecko potrafi także wypowiedzieć samogłoski: a, o, u, i, e, y oraz niektóre spółgłoski: m, mi, p, pi, b, bi, n, ni, t, d, l). Jednak wymowa tych samogłosek i spółgłosek stanowić może dla dziecka największą trudność artykulacyjną. Ponadto, zdarza się także, że Maluch upraszcza często wyrazy lub opuszcza część wyrazu.
Okres zdania
2 – 3 rok życia
W tym czasie dziecko wymawia wszystkie samogłoski, także ę, oraz ą. W jego wymowie pojawiają się już także spółgłoski: w, f, wi, fi, ś, ź,ć,dź, ń, l, li, k, g, ch, ki, gi,. chi, j, ł, s, z, c, dź. Dodatkowo, Maluch zaczyna mówić już prostymi zdaniami. Rodzice muszą uzbroić się w tym okresie w ogromna cierpliwość, bowiem zaczyna się etap zadawania przez Malucha lawiny pytań. Problemy jakie mogą pojawić się w tym czasie to seplenienie międzyzębowe, wymowa boczna i słyszalny świst. Dziecko często zastępuje głoski: s, z, c, dz, głoskami: sz, ź, cz, dż, ś, ź, ć, dź. Zdarza się także, że dziecko nie chce mówić i zastępuje swoją mowę gestem.
Okres swoistej mowy dziecka, swoistych form językowych,
5 – 6 rok życia
Miedzy 5 a 6 rokiem życia dziecko wymawia już głoski: sz, ż, cz, dż oraz niekiedy głoskę r i utrwala ich wymowę. Mowa dziecka 6 – letniego powinna być już ukształtowana. Jednak, Maluch często zastępuje głoskę r przez j lub l (wymowa boczna, r gardłowe – nie drży czubek języka przy górnych dziąsłach).
7 rok życia
Dziecko w tym czasie ma już opanowana technikę wymowy. Chętnie uczy się także wierszy i rymowanek. Problem mogą jednak sprawiać zamiana głosek dźwięcznych na bezdźwięczne: b-p, g-k, d-t, w-f, z-s. Ponadto, zdarza się także mowa niepłynna i niewyraźna. Siedmiolatek może się również zapowietrzać podczas swoich wypowiedzi.
Jak unikać wad wymowy?
• Należy rozbudzać zainteresowania dziecka mową i mówić jak najczęściej do Malucha
• Warto nauczyć dziecko słuchania różnych odgłosów i dźwięków – szumu drzew, odgłosu zwierząt itd.
• Starać się podchwytywać każdą próbę kontaktu słownego ze strony dziecka
• Nazywać często przedmioty i zjawiska z otoczenia
• Powtarzać wielokrotnie słowa, zwroty i zadania, aby dziecko rozumiało mowę
• Nie wolno mówić do dziecka niepoprawnie, należy unikać zdrobnień, spieszczeń, neologizmów
• Koniecznie trzeba okazywać dziecku zadowolenie i akceptację z kontaktu słownego
• Należy leczyć wady zgryzu, gdyż utrwalają one wady wymowy
Artykuł powstał dzieki uprzejmości Pracowników Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Swarzędzu
