Prawdą jest, że ciąża to nie choroba, tylko stan fizjologiczny, jednak mimo to mogą jej towarzyszyć różne dolegliwości. W tym szczególnym okresie organizm kobiety podlega głębokim zmianom fizjologicznym. Część dolegliwości nie da się wyeliminować, natomiast zawsze można załagodzić ich przebieg, stosując zbilansowaną dietę, odpowiednio dobrane posiłki, wykorzystując zioła.
Niektóre dolegliwości, jak zgaga, nudności, skurcze łydek czy popuszczanie moczu są zupełnie normalne. Inne zaś, jak obrzęki całego ciała, krwawienie czy swędzenie skóry, powinny już być powodem do niepokoju. Warto więc wiedzieć, co mieści się w normie, a na co należy uważać.
Poniżej przedstawiam przykłady najczęstszych dolegliwości, typowych dla poszczególnych trymestrów, wraz z praktycznymi radami na załagodzenie natężenia tych szczególnie nieprzyjemnych objawów.
I TRYMESTR (1-13 tydzień)
ZMĘCZENIE, SENNOŚĆ
Często są pierwszym sygnałem ciąży, będące reakcją na burzliwe zmiany hormonalne zachodzące w organizmie.
Jak zapobiegać:
• należy zadbać o odpowiednią ilość snu w ciągu doby – najkorzystniejsza pora na pójście spać to godzina 21-22. W tym okresie sen jest najbardziej regenerujący
• w ciągu dnia warto ucinać krótkie drzemki
• wskazane są spacery, lekki ruch na świeżym powietrzu
• należy prowadzić możliwie regularny tryb dnia
NUDNOŚCI, WYMIOTY
Wynikają ze wzrostu progesteronu i gonadrotropiny kosmówkowej (beta-HCG). Nasilają się przy niedoborach witaminy B6 oraz w stresie. Mogą występować w ciągu całego dnia, chociaż najczęściej pojawiają się rana. Zwykle ustępują po pierwszym trymestrze, ale równie dobrze mogą się utrzymywać do końca ciąży
Jak zapobiegać:
• należy zmniejszyć liczbę posiłków i równocześnie zwiększyć ich częstotliwość do ok. 5 razy dziennie. Regularne posiłki zapobiegają nagłym spadkom cukru we krwi
• po przebudzeniu najlepiej zjeść małą kromkę chrupkiego pieczywa, wafle ryżowe, sucharki, powoli żując, co zapobiega wahaniom cukru we krwi, które nasilają poranne mdłości
• na pół godziny przed pójściem spać warto spożyć przekąskę bogatą w białko, co zapewnia utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi w ciągu nocy, a tym samym – zmniejszy poranne dolegliwości
• działanie łagodzące na mdłości i wymioty mają takie produkty jak: migdały, majeranek, kasza jaglana, imbir w postaci herbatki, przyprawy. Herbatkę imbirową można przygotować, zalewając wrzątkiem kawałek korzenia imbiru, następnie dla smaku dodać miód lub sok z cytryny. Jedząc migdały, dodatkowo dostarczamy cennego żelaza, potasu, witamin z grupy B, wapnia oraz pozytywnie wpływamy na poprawę pamięci i koncentrację przyszłej mamy
• warto spożywać banany, które zawierają naturalne składniki łagodzące mdłości, odruchy wymiotne, w tym m.in. witaminę B6. Witamina B6 występuje również w podrobach, jajach, mleku, nasionach strączkowych, w pełnych ziarnach zbóż, wątróbce, drożdżach, ziemniakach (pieczonych ze skórką lub gotowanych w mundurkach), w brokułach i szpinaku. Warto zadbać równocześnie o odpowiednią ilość witaminy C, gdyż jej brak powoduje zwiększone wydalanie witaminy B6
• przy towarzyszących wymiotach zalecany jest odpoczynek i stałe uzupełnianie utraconych płynów, najlepiej wodą niskozmineralizowaną.
Leki przeciwwymiotne można przyjmować dopiero po konsultacji z lekarzem!
• najlepiej popijać 20-30 min po posiłku, nie bezpośrednio po jedzeniu
• można zapytać lekarza o suplementację witaminą B6, która może łagodzić objawy. Suplementacji nie stosujemy bez konsultacji z lekarzem!
• unikamy potraw ciężkostrawnych, smażonych, intensywnie przyprawionych, słodyczy, długotrwałego uczucia głodu
• unikamy zapachów wywołujących nudności
ZGAGA
Jest efektem działania progesteronu, który powoduje rozluźnienie zwieracza przełyku i sprzyja cofaniu się treści żołądka. Najczęściej pojawia się na początku ciąży oraz w trzecim trymestrze, kiedy to powiększająca się macica uciska żołądek.
Jak zapobiegać:
• należy unikać ostrych, pikantnych przypraw, nadmiaru słodyczy, kwaśnych pokarmów (kiszone ogórki, cytrusy), napojów gazowanych, mięty, która pobudza wydzielanie kwasów żołądkowych i wzmaga trawienie
• unikamy substancji zawierających sól lub dwuwęglan sodu
• warto zadbać o regularność posiłków, zgodnie z zasadą: „mało, ale często”
• należy unikać pozycji leżącej po posiłku, najlepiej leżeć z głową lekko uniesioną
• kolację najlepiej spożyć ok. 2 godziny przed snem,
• wskazane jest, aby spokojnie i powoli przeżuwać posiłki
• należy unikać nagłych zmian pozycji. Zdecydowanie lepiej przy wiązaniu butów kucać, niż schylać się
• zdecydowanie należy odstawić palenie papierosów
• należy wprowadzić do diety:
*siemię lniane; pokrywa delikatnym śluzem nabłonek przełyku chroniąc przed działaniem kwasu. Wystarczy łyżeczkę siemienia lnianego zalać ciepłą wodą i wypić na 10 minut przed posiłkiem
*mleko ok 1,5% tłuszczu, kefir; przypadku ryzyka nietolerancji lepiej zacząć od produktów fermentowanych, jak jogurty czy kefir,
* migdały; jest to doskonały bufor dla organizmu, cenne źródło wapnia i magnezu,
*ogórek, świeży banan; mają działanie zasadotwórcze,
* rzodkiewka; zawarta w oleju goryczkowym siarka obniża nadmiar kwasów w żołądku, eliminuje zgagę i zapobiega niestrawności,
* herbatka z imbiru, rumianku lub korzenia mniszka lekarskiego,
ROZDRAŻNIENIE, ZMIANY NASTROJU
Są objawem zarówno huśtawki hormonalnej jaka panuje w organizmie, ale również wynikają z niepokoju, obaw jakie często towarzyszą młodej mamie.
Jak zapobiegać:
• należy zadbać o spokój, wyciszenie
• warto poszukać wsparcia u bliskich nam osób, szczerze porozmawiać,
• pomocne mogą się okazać również rozmowy z doświadczonymi rodzicami o ewentualnych lękach i niepokojach, wynikających z pojawienia się dziecka,
• warto wypić herbatkę z melisy lub rumianku, który ma właściwości uspokajające
CZĘSTE ODAWANIE MOCZU, INFEKCJE DRÓG MOCZOWYCH
Potrzeba częstego korzystania z toalety wynika z przekrwienia układu moczowego oraz powiększenia się macicy, która, będąc nisko w miednicy, uciska pęcherz moczowy. W kolejnych trymestrach rozciągnięcie mięśni dna miednicy powoduje, że kobieta może mimowolnie popuszczać mocz podczas śmiechu, kichania czy kaszlu.
Częste zakażenia układu moczowo-płciowego i zapalenia pęcherza wynikają z osłabienia flory bakteryjnej w narządach rodnych, pod wpływem hormonów. Wówczas należy zadbać o zakwaszenie flory bakteryjnej, co często kobieta odczuwa w formie zachcianek na produkty kwaśne, kiszonki oraz niechęć do słodyczy.
Jak zapobiegać:
• warto wprowadzić do diety produkty bogate w probiotyki i regenerujące florę bakteryjną, takie jak domowe kiszonki, jogurty probiotyczne, kefiry, maślanki bez cukru i barwników, oraz kasze, świeże owoce, warzywa zwłaszcza bogate w witaminę C (natka pietruszki, czerwona papryka, porzeczki, truskawki, dzika róża, maliny)
• należy spożywać produkty bogate w witaminę C, która zakwasza mocz, stwarzając niekorzystne środowisko do rozwoju bakterii
• należy spożywać dużą ilość płynów, gdyż w ten sposób wypłukujemy bakterie z dróg moczowych i zapobiegamy nawrotom zakażenia
• wskazane jest picie świeżego soku z żurawiny i spożywanie owoców żurawiny, która hamuje przyczepianie się bakterii do nabłonka dróg moczowych. W ten sposób zapobiegamy i eliminujemy stany zapalne
UWAGA: Należy być ostrożnym ze spożywaniem zbyt dużej ilości żurawiny, ponieważ utrudnia ona wchłanianie wapnia.
• należy unikać spożywania słodyczy, ponieważ grzyby i bakterie lubią słodkie środowisko
• przy każdej infekcji należy zasięgnąć opinii lekarza
OBJAWY NIEPOKOJĄCE – I TRYMESTR (1-13 tydzień)
• omdlenia
• krwawienia – zwłaszcza obfite lub w kolorze żywej, intensywnej czerwieni – mogą być oznaką poronienia lub ciąży pozamacicznej
• bóle podbrzusza o charakterze skurczowym
Małgorzata Duma – psychodietetyk