Narodziny dziecka to wyjątkowy moment w życiu rodziców, często pełen radości i ekscytacji – ale nie tylko i nie zawsze. Zazwyczaj okres poporodowy nie jest tak bajkowy, jak można by się tego spodziewać i jak wiele osób sobie wyobraża. Nawet jeśli dziecko było wyczekiwane, to codzienność z małym dzieckiem, w połączeniu z wciąż świeżym wspomnieniem porodu, może być przytłaczające dla obojga rodziców. Baby blues to stan, który dotyka wiele kobiet – z kolei depresja poporodowa to zaburzenia rzadsze, ale występujące, dotykające nie tylko kobiety, ale i mężczyzn. Na szczęście staje się coraz mniejszym tabu – a jednak wciąż wiedza o depresji poporodowej nie jest powszechna. Warto zrozumieć jej przyczyny, objawy oraz sposoby radzenia sobie z nią, aby skutecznie wspierać rodziców w tym trudnym czasie – samych siebie czy znanych nam rodziców, których dotknęła.
Depresja poporodowa u kobiet
Depresja poporodowa u kobiet jest stosunkowo dobrze udokumentowana. Szacuje się, że doświadcza jej, zależnie od doniesień, od 10% do 20% młodych matek. To znacznie mniej niż popularny „baby blues”, który jest krótkotrwałym stanem obniżonego nastroju i mija samoistnie w ciągu kilku dni (trwa do 2 tygodni i dotyczy ok. 80% kobiet). Depresja poporodowa to z kolei zaburzenie, które może trwać tygodnie, a nawet miesiące, negatywnie wpływając na zdrowie matki i jej relację z dzieckiem oraz partnerem.
Skąd bierze się depresja poporodowa, co na nią wpływa?
- Zmiany hormonalne – po porodzie gwałtownie spada poziom estrogenów i progesteronu, co może wpływać na obniżenie nastroju.
- Przewlekły stres i brak wsparcia – samotność, brak zrozumienia ze strony partnera lub otoczenia może prowadzić do pogorszenia stanu psychicznego.
- Trudny poród lub trauma okołoporodowa – trudny poród, komplikacje zdrowotne matki lub dziecka mogą zwiększać ryzyko wystąpienia depresji poporodowej.
- Problemy z laktacją – wiele kobiet stresuje się, jeśli występują trudności z laktacją i karmieniem piersią, co również może nasilać stres, a ten prowadzić czy „dokładać się” do wystąpienia depresji poporodowej.
- Presja społeczna – presja, by „być idealną matką”, „ogarniać” itd. często prowadzi do poczucia winy i frustracji.
- Wcześniejsze doświadczenie choroby psychicznej – jeśli kobieta wcześniej doświadczyła np. depresji, ma większe szanse, by wystąpił u niej epizod depresji poporodowej.
Objawy depresji poporodowej u kobiet
- Utrzymujący się smutek, płaczliwość.
- Drażliwość, łatwe irytowanie się.
- Poczucie winy, niska samoocena.
- Trudności ze snem (bezsenność lub nadmierna senność).
- Utrata zainteresowania codziennymi aktywnościami.
- Problemy z apetytem (nadmierny apetyt lub jego spadek).
- Trudności w nawiązywaniu więzi z dzieckiem.
- W niektórych przypadkach – myśli o zrobieniu krzywdy sobie lub dziecku.
Depresja poporodowa u mężczyzn
Choć wciąż rzadko się o niej mówi, to depresja poporodowa dotyka także mężczyzn – szacuje się, że nawet 10% ojców może jej doświadczać. W ich przypadku często przybiera ona inną formę niż u kobiet i jest trudniejsza do rozpoznania, ponieważ mężczyźni rzadziej zgłaszają swoje trudności emocjonalne.
Przyczyny depresji poporodowej u mężczyzn i czynniki ryzyka
- Brak wsparcia emocjonalnego i społecznego – ojcowie często nie mają przestrzeni do dzielenia się swoimi trudnościami, czują lub mają mówione, że muszą być twardzi i wspierać swoją kobietę, a nie skupiać się na sobie.
- Zmiana roli społecznej – nowa odpowiedzialność może wywoływać stres i lęk.
- Problemy finansowe i zawodowe – presja związana z utrzymaniem rodziny bywa źródłem napięcia.
- Współwystępowanie depresji u partnerki – jeśli kobieta cierpi na depresję poporodową, mężczyzna również może być bardziej narażony na zaburzenia nastroju.
Objawy depresji poporodowej u mężczyzn
- Drażliwość, impulsywność, wybuchy złości.
- Wycofanie się z życia rodzinnego.
- Trudności ze snem (nadmierna senność lub problemy z zasypianiem) i chroniczne zmęczenie.
- Nadużywanie alkoholu lub innych substancji jako sposób radzenia sobie ze stresem.
- Brak zainteresowania codziennymi aktywnościami.
Skutki depresji poporodowej
Niepodjęcie leczenia depresji poporodowej może mieć poważne konsekwencje, zarówno dla rodziców, jak i dla dziecka.
- Utrudnione budowanie więźi z dzieckiem – depresja może sprawić, że rodzic ma trudności w reagowaniu na potrzeby dziecka, co wpływa na jego rozwój emocjonalny i społeczny.
- Problemy w relacji partnerskiej – nieleczona depresja poporodowa może prowadzić do konfliktów i kryzysów w związku.
- Wzrost ryzyka przewlekłych zaburzeń psychicznych – depresja poporodowa zwiększa prawdopodobieństwo późniejszych epizodów depresji.
Jak można leczyć depresją poporodową?
Profesjonalna pomoc
- Wsparcie psychologiczne i psychoterapia – wsparcie specjalisty to skuteczna metodami leczenia depresji poporodowej.
- Farmakoterapia – w niektórych przypadkach lekarz może zalecić leki przeciwdepresyjne
(bo tak, są leki, które można bezpiecznie brać, nawet karmiąc piersią).
Wsparcie społeczne i rodzinne
- Akceptacja i wsparcie emocjonalne ze strony partnera i bliskich jest również kluczowe.
- Również grupy wsparcia dla młodych rodziców pomagają w budowaniu poczucia wspólnoty.
Samopomoc
- Dbanie o sen i odpoczynek – zmęczenie nasila objawy depresji.
- Techniki redukcji stresu – medytacja (np. relaksacje prowadzone dla młodych mam, są takie! na YouTube, za darmo), joga, mindfulness mogą pomóc w regulacji emocji.
- Otwarte rozmowy – mówienie o swoich uczuciach i problemach pomaga znaleźć wsparcie.
Podsumowanie
Depresja poporodowa to poważne zaburzenie, które może dotknąć zarówno kobiety, jak i mężczyzn. Nie jest oznaką słabości i nie świadczy o tym, że ktoś „nie nadaje się na rodzica”. Najważniejsze jest, by nie zostawać z problemem samemu i szukać pomocy. Wsparcie specjalistów, bliskich oraz otwartość na własne emocje mogą pomóc wyjść z depresji i odzyskać radość z rodzicielstwa. Jeśli Ty lub ktoś z Twojego otoczenia zmaga się z depresją poporodową, warto skontaktować się ze specjalistą, to żaden wstyd!
Maja Rosińska – Psycholog-naukowiec (doktorantka) i praktyk, szkoleniowiec, wykładowca akademicki. Specjalizuje się w pracy z osobami w okresie okołoporodowym i tymi neuroróżnorodnymi. Wspiera kobiety, mężczyzn i pary razem na etapie starań o ciążę, ciąży, straty okołoporodowej, porodu, połogu i wczesnego rodzicielstwa – online i w Toruniu. Tworzy też produkty elektroniczne do samodzielnej pracy – np. zeszyty ćwiczeń w formie ebooków.
