Pani Aleksandro, dlaczego kobiety obawiają się seksu w ciąży?
A.G.: Często i przed ciążą, seks rodzi w nas wiele obaw. Ciąża zmienia bardzo wiele w naszym życiu, dlatego i lęków i wątpliwości przybywa. Powodów do niepokoju jest kilka. Większość z nich, choć jak najbardziej naturalna, nie ma żadnego uzasadnienia naukowego. Najczęstszą z obaw jest lęk o zdrowie swoje i dziecka. Tutaj wyobraźnia potrafi nam płatać straszne figle. Na szczęście, o ile ciąża rozwija się normalnie i jest ciążą niskiego ryzyka, nie ma żadnych przeciwwskazań do tego by współżyć. Płód jest bardzo dobrze zabezpieczony, a akt rodziców odczuwa jedynie jako przyjemne kołysanie. Jeżeli lekarz prowadzący ciążę nie zaleci innego postępowania, wystarczy przestrzegać dwóch reguł: Po pierwsze w okresie od ok. 8-4 tygodni przed planowanym rozwiązaniem należy używać prezerwatyw. Ryzyko pęknięcia błon płodowych wiąże się z ryzykiem zakażania, dlatego warto się przed tym zabezpieczyć. Po drugie, na 2 tygodnie przed porodem większość lekarzy zaleca już całkowite powstrzymanie się od współżycia genitalnego, ponieważ istnieje ryzyko przyspieszenia w ten sposób akcji porodowej.
Inną naszą kobiecą obawą jest lęk, że tracimy atrakcyjny wygląd, a z powodu zmęczenia i wahania nastrojów spada nasze libido. W takiej sytuacji najlepszym lekarstwem będzie szczera rozmowa z partnerem.
A czy to prawda, że mężczyźni boją się seksu z partnerką, która spodziewa się dziecka? Jakie są tego przyczyny?
A.B.: Powody lęków mężczyzn są często bardzo podobne do obaw kobiet. Pierwszy z nich to lęk przed zrobieniem krzywdy partnerce. Zmiany w wyglądzie towarzyszące ciąży sprawiają, że kobieta wydaje im się kimś nietykalnym i wyjątkowym. Może temu towarzyszyć irracjonalne odczucie, że nie ma się już do takiej kobiety prawa. W takiej sytuacji rozwiązanie często bywa proste – wystarczy, że same zainicjujemy zbliżenie.
Obawy przed uszkodzeniem płodu lub przed wywołaniem przedwczesnego porodu, można łatwo rozwiać przedstawiając partnerowi wymienione przed chwilą informacje. Natomiast jeżeli lęki nasze lub partnera utrzymują się mimo rozmów na ten temat, warto rozważyć podjęcie innych sposobów okazywania sobie uczuć i rozładowania napięcia seksualnego – nie tylko kontakty genitalne pełnią taką funkcje!
Mówi się, że kobieta w ciąży ma zwiększone potrzeby seksualne…
A.G.: Rzeczywiście, zwłaszcza w II trymestrze ciąży może tak być, że potrzeby seksualne kobiety wzrosną. Wiąże się to z wzmożonym ukrwieniem narządów płciowych i zmianami hormonalnymi. Czasami na większą potrzebę seksualną kobiety wpływają też czynniki psychologiczne, takie jak silniejsze poczucie własnej kobiecości lub brak lęku przed zajściem w ciążę. Jednak jeżeli tak się nie dzieje, nie świadczy to o żadnej patologii.
A kiedy te potrzeby maleją?
A.G.: W I i III trymestrze ciąży kobieta może mieć mniejsze niż dotychczas potrzeby seksualne. Wiele zależy tu od przebiegu ciąży. Mdłości, osłabienie, zawroty głowy lub komplikacje medyczne w trakcie ciąży, a także zmęczenie i zmiana sylwetki w III trymestrze raczej obniżają aniżeli podwyższają potrzeby seksualne kobiet.
Panuje taki stereotypowy pogląd, że orgazm w zaawansowanej ciąży przyspiesza akcję porodową. Czy to prawda?
A.B.: W przypadku prawidłowo rozwijającej się ciąży nie ma takiego ryzyka, zwłaszcza na początku III trymestru. Co prawda, podczas ostatnich 8 tygodni skurcze macicy podczas orgazmu są coraz silniejsze, ale o ile szyjka macicy nie jest jeszcze dojrzała do porodu, nie przyśpieszą one akcji porodowej. Wielu lekarzy w zależności od indywidualnych predyspozycji kobiety zaleca wstrzemięźliwość od stosunków genitalnych na okres 2-4 tygodni od planowanego porodu, ponieważ czasem trudno jest dokładnie przewidzieć kiedy szyjka macicy zacznie się obniżać i przygotowywać do porodu. Część lekarzy ginekologów uważa, że w przypadku tzw. ciąży przechodzonej, kiedy akcja porodowa się opóźnia można zdecydować się na współżycie i spróbować w ten sposób wywołać poród. Podczas orgazmu w sposób naturalny wydziela się oksytocyna, która w takiej sytuacji może wywołać poród. Nie jest to jednak potwierdzony naukowo sposób na wywołanie akcji porodowej. Oczywiście na taką formę „wywołania” porodu należy decydować się tylko kiedy oboje partnerzy tego chcą i po konsultacji z ginekologiem.
W takim razie jakie pozycje należy stosować w pierwszym, drugim i trzecim trymestrze ciąży?
A.B.: Pozycje te muszą przede wszystkim być komfortowe dla kobiety, chronić przed uciskiem brzuch i piersi oraz pozwalać na kontrolę głębokości penetracji, tak żeby współżyciu nie towarzyszył ból ani lęk. W zaawansowanej ciąży najczęściej stosowaną przez pary pozycją jest tzw. „pozycja na łyżeczkę”. Partnerka kładzie się na boku a partner przylega brzuchem do jej pleców. W I i II trymestrze pary często decydują się też na pozycje typu „na jeźdźca” gdzie kobieta sama kontroluje głębokość penetracji i chroni brzuch.
Jakie dobrodziejstwa niesie ze sobą seks w ciąży?
A.G.: Trzy główne dobrodziejstwa płyną z satysfakcjonującego obojga partnerów współżycia podczas ciąży. Współżycie umacnia i pogłębia więź między partnerami, daje obojgu partnerom poczucie akceptacji w nowej sytuacji. Przyjemność odczuwana podczas stosunków daje odprężenie i pomaga radzić sobie z różnymi stresami rodzącymi się w związku z pojawieniem się nowego dziecka. Trzecim dobrodziejstwem jest fakt, że współżycie może być bardzo dobrym ćwiczeniem przed porodem – poprawia kondycje i wzmacnia mięśnie pochwy i miednicy. Współżycie dostosowane do samopoczucia i możliwości fizycznych kobiety, w przypadku ciąży niskiego ryzyka, niesie same dobrodziejstwa.
Po jakim czasie, po porodzie wraca ochota na seks?
A.G.: Nie ma ostrej cezury odgraniczającej czas kiedy kobieta po połogu nie ma ochoty na seks i kiedy powinna zacząć tą ochotę odczuwać. Potrzeby te u niektórych kobiet wracają bardzo szybko do poziomu sprzed ciąży, u innych trwa to kilka a nawet kilkanaście miesięcy. Oczywiście duży wpływ ma na to przebieg porodu i połogu. Dłużej wracać będzie potrzeba seksualna u kobiet, których poród przebiegał z komplikacjami aniżeli u tych, których rozwiązanie przebiegło bez powikłań. Wiele teorii psychologicznych podkreśla, że przez pierwsze miesiące od urodzenia dziecka normalnym jest, że kobieta zaspakaja takie potrzeby jak potrzeba bliskości, potrzeba bycia komuś potrzebną i bycia przez kogoś w pełni akceptowaną przez kontakt z dzieckiem. Nie ma w tym nic złego ani nienormalnego. Po połogu warto jednak szczególnie zadbać o dalszą rozbudowę więzi z partnerem, ojcem dziecka. Jak zawsze, najważniejsza rolę pełni komunikacja w związku.
Jeżeli ochota na seks nie pojawia się, kiedy możemy zacząć się martwić? Kiedy taki brak pobudzenia może wskazywać na problemy hormonalne?
A.G.: Nie ma prostej odpowiedzi na to pytanie. Zarówno w czasie ciąży jak i po połogu na potrzebę seksualną kobiety wpływać będą nie tylko hormony ale i to jak znosi ona swój stan, jak przebiegał sam poród, czy wystąpiły jakieś komplikacje… Kolejna kwestia to adaptacja do roli matki, emocje które temu towarzyszą, czas potrzebny na budowę więzi z dzieckiem. U każdej kobiety proces ten może przebiegać według trochę innego wzorca, w innym rytmie. Ważne jest żeby samej nie tworzyć sobie sztucznej presji natychmiastowego powrotu do formy sprzed ciąży zarówno w wyglądzie fizycznym jak i pod względem poziomu libido. Kiedy brak pobudzenia może martwić? Przede wszystkim wtedy, kiedy przyczynia się do jawnych, bądź co gorsza ukrytych konfliktów w naszym związku z partnerem. Najprostszą drogą do takiego niepożądanego stanu rzeczy jest brak rozmów między partnerami oraz wypełnianie przez nas wszystkich obowiązków domowych i związanych z opieką nad dzieckiem samodzielnie, bez pomocy partnera. Podczas gdy my dosłownie padamy ze zmęczenia, partner ma normalne potrzeby seksualne i, co może wydawać nam się wręcz niestosowne, chciałby te potrzeby zaspokoić z naszym udziałem. Dlatego choć korzyści jest dużo więcej, warto i ze względu na wyrównanie poziomu libido zmęczyć naszego mężczyznę włączając go do opieki nad dzieckiem i do wypełniania obowiązków domowych.
Czasem kobiety myślą: „seks przestał istnieć, bo spełniłam się biologicznie jako kobieta”…
A.B.: W takiej sytuacji należałoby zadać sobie pytanie, jakie funkcje pełnił seks do tej pory w życiu kobiety? Warto wiedzieć, że nasza seksualność spełnia aż trzy podstawowe funkcje. Oprócz funkcji biologicznej, czyli zdolności do prokreacji, która zostaje spełniona przez macierzyństwo, seksualność pełni także funkcję psychologiczną i społeczną. Spełnienie funkcji psychologicznej polega na dążeniu do rozkoszy, zaspakajaniu potrzeby przyjemności i satysfakcji seksualnej przez obojga partnerów. Spełnienie funkcji społecznej polega na budowaniu poprzez seksualność więzi i okazywanie sobie uczuć poprzez zachowania seksualne. Jeżeli, któraś z tych funkcji nie była spełniana przed zajściem w ciąże, rzeczywiście istnieje ryzyko, że urodzenie dziecka zepchnie naszą seksualność na dalszy plan. Zanim jednak zaczniemy się zamartwiać takimi myślami, warto zastanowić jak często i na jak długo pojawiają się one? Czy może z jakiegoś powodów boję się kolejnej ciąży? Poza tym kontakt z dzieckiem i więź łącząca matkę z dzieckiem są wyjątkowe i stają się źródłem wielu przyjemnych doznań. Niektóre kobiety podczas karmienia piersią doświadczają odczuć zbliżonych do orgazmu. Jednak po okresie kilku-kilkunastu tygodni od porodu zwykle pojawia się u kobiet dążenie do kontaktów seksualnych z partnerem. Niekoniecznie od razu tak częste jak przed ciążą. Jeżeli tak się nie dzieje i towarzyszą temu myśli podobne do tych zawartych w pytaniu warto skorzystać z pomocy specjalisty, po to, by problem nie przerodził się w długotrwały i poważny konflikt wewnętrzny lub konflikt między partnerami.
