Droga przyszła Mamo! Na pewno kończysz już kompletowanie wyprawki, urządzanie pokoju dla swojego dziecka i stworzyłaś już plan porodu. Ale czy pamiętasz też o sobie i o tym szczególnym czasie, który następuje bezpośrednio po narodzinach dzidziusia? Pamiętaj, że kiedy przychodzi na świat Twoje dziecko, rodzisz się też Ty jako matka i nie wolno Ci o sobie zapominać. Słowo „połóg” pochodzi z języka prasłowiańskiego, w którym oznaczało „polegiwać”. Pewnie teraz uśmiechasz się pod nosem i myślisz: „Jasne, polegiwać przy noworodku, ciekawe, jakim cudem…”. Dlatego w tym artykule chcę poruszyć kilka aspektów, które pomogą Ci przygotować się na połóg i będą źródłem wiedzy o czasie, który następuje po porodzie. Często bywa tak, że bardzo skupiamy się na jak najlepszym przygotowaniu do ciąży i porodu (co jest bardzo ważne i potrzebne), a o połogu myślimy w kategoriach „jakoś to będzie”. Przyjrzyjmy się temu.
Praktyczne wskazówki na czas połogu
Nowy, malutki mieszkaniec w Waszym domu to prawdziwa rewolucja, ogrom szczęścia, ale też ogrom wyzwań. Twoja uwaga mocno skupi się na nim, dlatego dużym ułatwieniem będzie przygotowanie „połogowej wyprawki” wcześniej.
Zadbaj o środki higieniczne: podkłady poporodowe na pierwsze intensywne dni krwawienia oraz podpaski na kolejne dni. Do szpitala potrzebne Ci będą około dwie paczki, ale do domu powinnaś ich zakupić znacznie więcej. Możesz kupić też podkłady higieniczne na łóżko — pierwszy tydzień połogu to czas najbardziej intensywnego krwawienia, które sukcesywnie ustępuje i może trwać do 6-8 tygodni. Pamiętaj, że zatrzymanie krwawienia połogowego po kilku dniach nie jest dobrym objawem! W takim wypadku skontaktuj się z ginekologiem. Pomocne może okazać się również zakupienie maści z lanoliną na bolące brodawki sutkowe, środków przeciwbólowych dozwolonych przy karmieniu piersią oraz chłodzących okładów, które będziesz mogła wykorzystać na ranę na kroczu. Jeśli urodziłaś poprzez cięcie cesarskie, zadbaj o czystość i higienę blizny, a także dostęp powietrza do niej (tyczy się to też rany po porodzie drogami natury). Zgłoś się do lekarza lub swojej położnej, jeśli rana na kroczu czy brzuchu stanie się nadmiernie czerwona, ciepła i objęta stanem zapalnym.
Czas połogu to czas intensywnej regeneracji Twojego organizmu, dlatego pamiętaj o zdrowym odżywianiu. Możesz jeszcze przed porodem przygotować zapasy jedzenia w zamrażarce, poprosić bliską osobę o zatroszczenie się o Twoje posiłki, gdy wrócisz ze szpitala lub wykupić catering. To naprawdę nie czas, w którym będziesz myślała o gotowaniu czy sprzątaniu, moim zdaniem nawet nie powinnaś tego robić. Twoje ciało dało życie i teraz masz prawo dochodzić do siebie i pozwolić, by przyziemne rzeczy były załatwione w inny sposób niż Twoimi rękami.
Emocje w połogu — otulamy mamy
Chciałabym, aby nasze społeczeństwo nieco inaczej zaczęło patrzeć na czas po narodzinach dziecka i dostrzegać też w nim mamę. Dziecko jest niezaprzeczalnym cudem, któremu należy się zachwyt, powitalny prezent i uwaga. Jednak tak samo ważna jest mama, która ten cud wydała na świat. Wiele kobiet czuje się w tym okresie niewidzialne, nierozumiane i opuszczone, mimo że, paradoksalnie, tak wiele osób jest obok. Myślę, że nie bez powodu w języku suahili istnieje słowo „mamatoto”, które oznacza „mama-dziecko” (pisane łącznie, bez rozróżnienia na dwie osoby), bo oni przez wiele tygodni, miesięcy, lat są jednością i tak powinniśmy ich traktować pod kątem troski czy uważności, nie zapominając ani o jednym, ani o drugim. Prawie 85% kobiet doświadcza po porodzie zjawiska baby blues, a około 20% depresji poporodowej. Są to realne zjawiska i nie powinny nikogo dziwić, nawet jeśli dziecko urodzi się w pełni zdrowe i mama nie musi obawiać się o jego dobrostan. Dobrze jest oswoić się z myślą, że możesz doświadczyć spadku nastroju, smutku, poczucia straty dawnego życia, to zupełnie normalne. Pamiętaj, aby partner też był tego świadomy i mógł służyć rozmową i wsparciem. Nie bój się mówić o swoich emocjach i prosić o pomoc. To co czujesz, jest naturalne, w końcu Twoje życie obróciło się o 180 stopni. Oczywiście nie zamartwiaj się na zapas, nie wiesz dokładnie, jak będziesz się czuć, ale dobrze być świadomą emocji, które możesz doświadczyć, by choć trochę łatwiej je zrozumieć. Wiedz, że gospodarka hormonalna pracuje teraz na pełnych obrotach — prolaktyna i oksytocyna są w szczycie swojej produkcji — Twój organizm dobrze o tym wie i reaguje.
Jeśli to możliwe, pokaż ten tekst swoim najbliższym, żeby zrozumieli, jak delikatny i trudny może to być czas dla Ciebie i taty nowonarodzonego dziecka. Drodzy bliscy, w tym okresie nie miejcie proszę oczekiwań wobec świeżo upieczonych rodziców, możecie za to okazać wsparcie i zapytać, jak pomóc, nie obrażajcie się, jeśli te pierwsze dni będą chcieli spędzić sami, by przyzwyczaić się do nowej sytuacji. Dla jednej kobiety wsparciem będzie wspólna rozmowa, dla drugiej przestrzeń, czas i spokój. Te pierwsze tygodnie to czas rozkręcania laktacji dla mam, które chcą karmić piersią — nie zawsze komfortowe przyjmowanie jest wtedy gości, nawet tych bliskich, nie wspominając już o samym dyskomforcie związanym z fizjologią połogu, co zostało opisane wcześniej. Jeśli przychodzicie w odwiedziny, to zapytajcie też mamę, jak się czuje, pogratulujcie, pochwalcie jej siłę i poświęcenie, powiedzcie również dobre słowo tacie, który na pewno mocno przeżywa swoją nową rolę. Pamiętajcie, ich decyzje naprawdę nie są wymierzone przeciwko Wam, oni dopiero odnajdują się w nowej roli i uczą być rodzicami. To dla nich jedyny taki czas w życiu, świat staje się nowy, muszą wszystko sobie poukładać i odnaleźć w tej sytuacji. To wszystko nie oznacza, że nie ma już dla Was miejsca w ich życiu, na pewno bardzo chcą byście byli w nim obecni, ale przede wszystkim empatyczni i wyrozumiali. Pomóżcie im w tym tak, jak tego potrzebują. Gwarantuję, zapamiętają to na zawsze z wdzięcznością.
Mamo, Ty też otul sama siebie. Śpij, kiedy możesz, poproś partnera lub bliską osobę o dyżur przy maluszku, byś mogła odpocząć, idź na spacer, słuchaj muzyki, ulubionych podcastów, dobrze się odżywiaj — wtedy będziesz miała więcej energii i chęci na opiekę nad swoim dzieckiem. Jeśli odczuwasz długotrwały smutek i przygnębienie, nie wstydź się zwrócić o pomoc do specjalisty. Jesteś ważna, bo szczęśliwa Ty, to szczęśliwe dziecko. Jakkolwiek górnolotnie to brzmi, to szczera prawda.
Wioski wsparcia
„Potrzeba całej wioski, by wychować dziecko” — pewnie wiele razy słyszałaś to powiedzenie i zastanawiasz się, jakie przełożenie ma ono na obecne czasy. Kiedyś dzieci wychowywały się w domach wielopokoleniowych, miały liczne rodzeństwo, teraz najczęściej możemy spotkać rodziny 2+1 lub 2+2, mieszkające samodzielnie. Czy kiedyś było lepiej? To pytanie zostawię Wam do indywidualnej refleksji. Niewątpliwie dużą satysfakcją dla młodych rodziców jest poczucie sprawczości, wolności w tym, jak wychowują swoje dzieci i zadowolenia ze swoich rodzicielskich osiągnięć. Wioski wsparcia dziś możemy szeroko pojmować i rozumieć nieco inaczej niż kiedyś. Przed porodem zastanów się, kto wśród Twojego najbliższego otoczenia będzie osobą, do której możesz zadzwonić, by podniósł Cię na duchu. Kto mógłby wpaść z rosołem i porozmawiać, jeśli tego potrzebujesz. Usiądźcie wspólnie z partnerem i zastanówcie się, jak będziecie mogli się wspierać i praktycznie i emocjonalnie, gdy na świecie pojawi się Wasze dziecko. Do wioski wsparcia może też zaliczać się Twoja zaufana położna, doula (czy wiesz, że niektóre doule oferują wsparcie nie tylko przed i w trakcie porodu, ale też i po nim?), czy inne mamy. Obecnie istnieje mnóstwo internetowych grup wsparcia, przestrzeni parentingowych i organizacji dla mam, skąd będziesz mogła czerpać otuchę i wiedzę. Do wszystkiego jednak należy podchodzić z rozsądkiem i ufać swojej intuicji. Polecam Ci jeszcze przed porodem zrobić listę z kontaktami do członków-specjalistów Twojej wioski — położnej środowiskowej, fizjoterapeutki uroginekologicznej, CDL, pediatry, fizjoterapeuty dziecięcego — aby w pierwszych tygodniach po porodzie skupić się na sobie i dziecku, a nie nerwowym przeglądaniu opinii w internecie przed wizytami. Zadbaj też wcześniej o odpowiednie formalności związane z urlopem macierzyńskim, ubezpieczeniem zdrowotnym, rejestracją dziecka w USC. Możesz przygotować puste formularze wcześniej lub zrobić listę partnerowi, by po porodzie wszystko poszło sprawnie i bez stresu o niedotrzymanie terminów w urzędach. To wszystko pomoże Ci poczuć, że ta wioska istnieje, mimo że czasy się bardzo zmieniły.
Przygotuj się na różne scenariusze
Przeczytałam kiedyś, że poród to jedno z najbardziej nieprzewidywalnych wydarzeń — oczywiście możemy się do niego przygotować i dobrze nastawić, jednak musimy pozostać otwarte na różne scenariusze. Pisząc to, myślę o mamach wcześniaków, które odwiedzają swoje maluszki codziennie na oddziale neonatologicznym lub mamach, które swój połóg spędzają w szpitalu z dzieckiem. W tym na pewno trudnym i wymagającym czasie postarajcie się też nie zapomnieć o sobie, mimo że jesteście wtedy zadaniowe i często nie macie czasu na sentymenty i dobrą książkę. Nie bójcie się szukać wsparcia u swoich bliskich czy u specjalistów. Znajdźcie czas na odpoczynek i reset głowy, ponieważ bardzo Wam się to należy.
Zwiększenie świadomości o połogu
Podsumowując, uważam, że więcej powinno się mówić o połogu wśród kobiet w ciąży, ich rodzin, w przestrzeni publicznej czy w szkołach rodzenia. Zachęcać kobiety do zwiększania swojej wiedzy o tym, co po porodzie, nie tylko w jego trakcie. Mówić nie tylko o fizjologii połogu, ale też o aspektach emocjonalnych, ważności zarówno noworodka jak i mamy, roli bliskich, pomocy dla nowej rodziny i różnych scenariuszach tego nietypowego czasu. Odpuścić gruntowne porządki w mieszkaniu, gotowanie dwudaniowego obiadu czy prace w ogrodzie, a skupić się na własnej regeneracji i adaptacji noworodka w domu. Dać przestrzeń na emocje taty i zauważyć jego rolę, często zapomnianą i pomijaną. Rodzina to jedność, pomóżmy jej wejść w tę rolę tak, jak na to zasługuje i potrzebuje.
Agnieszka Kaczocha – Ambasadorka Świadomej Mamy