Związek a teściowie – czyli kłótnie w małżeństwie o rodziców

ZWIĄZEK A TEŚCIOWIE – CZYLI KŁÓTNIE W MAŁŻEŃSTWIE O RODZICÓW

Każde małżeństwo, wcześniej czy później, przechodzi fazę kryzysu. Dzieje się to z różnych powodów. Generalnie można powiedzieć, że kryzys przychodzi w chwili, gdy topnieje idealizacja partnera i coraz bardziej realnie można spojrzeć na to, co dzieje się w relacji, czy są spełniane wzajemne oczekiwania. Często jest tak, że pewne wady, które na początku nie stanowiły żadnego problemu lub były określane jako „urocze”, zaczynają stawać się punktem zapalnym do wielu napięć i kłótni. Te sytuacje są jeszcze w miarę do przyjęcia. Trudniejsze problemy pojawiają się wówczas, gdy jedna ze stron zaczyna podnosić udział (zazwyczaj negatywny) rodziców partnera.

Teściowie a Małżeństwo

Trudno temu zaprzeczyć, że każdy rodzic chce jak najlepiej dla swojego dziecka, chce aby było ono szczęśliwe. Tyle, że w tym pragnieniu szczęścia dla swojego dziecka można się mocno pogubić, zwłaszcza gdy rodzic sam ma traumatyczne doświadczenia jeszcze ze swojego dzieciństwa lub ze swoich partnerskich relacji. Często pod troską o dobro (dorosłego już) dziecka kryją się:

• własne lęki – najczęściej o to, że dziecko dokona złego wyboru partnera, że będzie cierpieć, 
• frustracje – dotyczące tego, że ktoś inny staje się dla dziecka ważny, że rodzic schodzi na dalszy plan, 
• niespełnione oczekiwania – gdy rodzic ma własną wizję życia dziecka i uważa ją za jedyną słuszną, uważa, że dziecko powinno robić tak, jak zadecyduje rodzic. W takiej sytuacji często ma miejsce krytykowanie decyzji dziecka, obwinianie jego współmałżonka za to, że dziecko robi inaczej,
• niespełnione marzenia – gdy rodzic oczekuje, że dziecko zrealizuje to, czego jemu samemu nie udało się zrobić, że stanie się przedłużeniem rodzica. W tym rozumieniu partner dziecka często widziany jest przez rodziców jako zagrożenie do realizacji ich własnych marzeń i planów, 
• zaprzeczona chęć utrzymania dziecka blisko siebie, brak przyzwolenia na samodzielność, odrębność dziecka – najczęściej ma to miejsce w rodzinach alkoholowych (współuzależnienia, syndrom DDA).

Wraz z naodpiekuńczością rodziców mogą pojawiać się różne trudne uczucia, które, nieuświadomione, mogą bardzo negatywnie wpływać na związki ich dzieci. Toksyczne relacje z rodzicami mogą pojawiać się zarówno po stronie mężczyzny, jak i kobiety. Gdy mamy do czynienia ze związkiem, w którym po obu stronach rodzice silnie negatywnie wpływają na relację, wtedy bardzo trudno jest utrzymać niezależność i bliskość, ponieważ zawsze znajdzie się obszar, w którym ta toksyczność będzie widoczna.

Kłótnie w Małżeństwie o Rodziców – Przyczyny

Główną przyczyną kłótni w małżeństwie o teściów jest nierozwiązany problem separacji (tak zwany „syndrom nieodciętej pępowiny”, osobowość zależna). Jest to dość złożony proces mający miejsce już we wczesnym okresie życia dziecka. Ta separacja wymaga zarówno od rodzica, jak i od dziecka określonej tolerancji na frustrację i umiejętności poradzenia sobie z różnymi trudnymi emocjami związanymi z samodzielnością.                    Z brakiem autonomii, która wyrażana jest w kłótniach, wiążą się takie problemy, jak:

• silne poczucie winy związane z własną niezależnością,
• poczucie lojalności względem rodziców,
• lęk o to, że partner nie okaże się wystraczająco dobrym partnerem,
• lęk przed odrzuceniem – paradoksalnie może dochodzić do sytuacji, gdy jeden z partnerów prowokuje kłótnie, ponieważ tak bardzo boi się zaangażowania i odrzucenia, że lepiej by wcześniej się okazało, że relacja się rozpadnie, niż gdyby miało to miejsce w chwili, gdy nastąpi silne zaangażowanie. Takie rozwiązanie utrzymuje partnera w bliskiej relacji z rodzicami, ponieważ ma poczucie, że zawsze może powrócić do rodziców,
• trudności w mówieniu o swoich uczuciach – o wiele łatwiej jest rozmawiać o kimś nieobecnym, kogo wady można podkreślać, niż mówić o sobie,
• oczekiwanie, że partner będzie czytał w myślach – połączone z przekonaniem, że rodzice zawsze zrozumieję dziecko bez słów i że partner ma posiadać dokładnie taką samą umiejętność,
• dążenie do powtórzenia historii trudnej relacji pomiędzy rodzicami,
• ukrywanie problemów – czasami partnerzy zapraszają teściów do relacji (dosłownie lub w przenośni), co może stanowić temat zastępczy (o wiele łatwiej pokłócić się o rodziców, niż szczerze rozmawiać o problemach związanych ze sferą intymną, bliskością emocjonalną, finansami, rozbieżnymi planami na przyszłość).

Objawy – Czego Dotyczą Kłótnie

• częste konsultacje wszystkich spraw z rodzicami, również tych dotyczących tylko relacji małżeńskiej – w sumie nie ma niczego złego w tym, że jednak ze stron chce się kogoś poradzić. Problem pojawia się wówczas, gdy głównym/jedynym konsultantem staje się rodzic, który jednocześnie wie o każdym ruchu swojego dziecka i używa tej wiedzy przeciwko współmałżonkowi,
• ilość czasu spędzanego z rodzicami,
• brak poczucia ważności – gdy partner czuje się niewystraczająco ważny, stawiany jest na drugim/kolejnym miejscu, 
• pełna dyspozycyjność wobec rodziców – zwykle są to sytuacje, w których współmałżonek nie potrafi postawić rodzicom granicy, ma silne poczucie winy, gdy musi im odmówić,
• poczucie misji wobec rodziców – szczególnie, gdy rzecz dotyczy współuzależnionej, samotnej lub chorej matki,

Leczenie – Terapia

W sytuacji kryzysu w związku zwykle pojawia się pomysł, aby skorzystać z terapii małżeńskiej. Pacjenci sami przyznają, że jest to łagodniejszy krok do tego, aby oni sami lub ich partner mógł uświadomić sobie problem. Czasami faktycznie przynosi to pożądany efekt, a czasami działa dokładnie odwrotnie, czyli może nastąpić utwierdzenie się w silnym przekonaniu, że terapeuta na pewno tu nie pomoże. Ważne w uzyskaniu pomocy jest to, aby przyjąć fakt, że kłótnie w małżeństwie (także te dotyczące udziału teściów) mogą wynikać z własnych problemów.

W tym miejscu najczęściej pojawia się kolejny problem, który czasami wydaje się niemożliwy do pokonania – osądzenie winnego. Gdy pacjent usłyszy o tym, że on sam ma również udział w tym, jak przebiega jego małżeńska relacja, że ma wpływ na to, co się dzieje w związku, że jest odpowiedzialny za stawianie granic zarówno wobec siebie, jak i tych związanych z małżeństwem, wtedy automatycznie interpretuje to jako obwinianie, co z kolei sprawia, że bardzo trudno jest pójść dalej i spróbować poukładać swoje sprawy. Być może w takich momentach trudno jest dostrzec, że praca terapeutyczna dotycząca swoich osobistych problemów pomoże pełniej zobaczyć również relacje z innymi.

Autor: Barbara Michno-Wiecheć, psycholog psychoterapeuta, Gabinet Psychologiczny Drugi Brzeg w Krakowie